Ποιός χρειάζεται το ευρώ και την ΕΕ;

Παναγιώτης Μαυροειδής

Η ΕΕ είναι το μεγάλο στήριγμα της ελληνικής αστικής τάξης. Ο μηχανισμός στερέωσης και επιβολής της κυριαρχίας της.Αντικαπιταλιστικός αγώνας χωρίς τον πολιτικό στόχο για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορεί να υπάρξει.Για κάθε χωριστή χώρα μέλος, αυτό μεταφράζεται στο στόχο της αντικαπιταλιστικής αποδέσμευσης, ως συμβολή στο διεθνιστικό καθήκον και στόχο της ανατροπής της ΕΕ.

Όλα δείχνουν ότι οι εποχές της βεβαιότητας για την ευρωζώνη ανήκουν στο παρελθόν. Ο πανικός πλανάται στα κεφάλια των αστών, των πολιτικών ηγετών και γραφειοκρατών. Αλλά και η ανησυχία στη σκέψη του κόσμου, περισσεύει.

Ωστόσο και η Αριστερά, δεν αποδείχνεται ιδιαίτερα υποψιασμένη μπροστά σε αυτή την κρίση θανάτου της μεγαλύτερης και πιο ώριμης περιφερειακής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης του κόσμου, με τις τόσες φιλοδοξίες. Ειδικά η λεγόμενη ‘’ευρωπαϊκή Αριστερά’’ νοιώθει να αφαιρείται το χαλί κάτω από τα πόδια τους, καθώς ο προοδευτικός μετασχηματισμός της νεοφιλελεύθερης ΕΕ σε κοιτίδα του δημοκρατικού σοσιαλισμού, αποτέλεσε και αποτελεί στρατηγική αφετηρία της. Το θεωρητικό σχήμα είναι γνωστό: Η διεθνοποίηση του καπιταλισμού είναι μια διαδικασία συγκεκριμένου βέλους, σχεδόν αδιατάρακτη και αντικειμενικά προοδευτική. Υποτίθεται πως θα σάρωνε τον εθνικισμό και τον αυταρχισμό, που σχεδόν αξιωματικά συνδέονταν με την ‘’καθυστέρηση’’ και την επιβίωση συντηρητικών λογικών στους πολιτικούς θεσμούς αλλά και στην κοινωνική ψυχολογία. Η ενωμένη Ευρώπη, αναγκαστικά σε πρώτη φάση καπιταλιστική, θα σάρωνε τις δικτατορικές τάσεις και θα χώνευε τους βαλκάνιους και άλλους σωβινισμούς στο μεγάλο κοσμοπολίτικο καζάνι της. Τι πιο φιλόξενο πεδίο για τη δράση της Αριστεράς που οραματικά ζητά την κατάργηση των συνόρων ….

Ο Λένιν ωστόσο έλεγε πως «οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μέσα σε καπιταλιστικό καθεστώς, είτε είναι απραγματοποίητες, είτε είναι αντιδραστικές». Επιβεβαιώνεται διπλά. Κατ’ αρχήν στο ότι δεν μπορεί να υπάρξει ενωμένη Ευρώπη ως σκαλοπάτι προόδου και βήμα σοσιαλισμού. Αλλά και στο ότι η αβεβαιότητα ανάμεσα στο ‘’απραγματοποίητο’’ ή ‘’αντιδραστικό’’ θα είναι διαρκής και όλο και πιο εφιαλτική.

Οι τάσεις, τόσο της ανάπτυξης και ενοποίησης των αγορών, όσο και της έντασης της πολιτικής και οικονομικής ανισομετρίας, είναι φυσιολογικές για τον καπιταλισμό. Εμείς όμως δεν είμαστε ουδέτεροι παρατηρητές και ψυχροί σχολιαστές. Για τους εργαζόμενους, αναπτύσσονται πάνω στην σφαγή των βασικών δικαιωμάτων τους. Αποτελούν μόνιμη απειλή και παράγοντα υποβάθμισης της ποιότητας ζωής και της δημοκρατίας.

Οι καπιταλιστικές ολοκληρώσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελούν υπερεθνικές πολιτικές και οικονομικές ενώσεις, που επιχειρούν να επιτύχουν ένα δύσκολο συνδυασμό. Από τη μια, σηματοδοτούν την ενότητα του αστικού καπιταλιστικού κόσμου απέναντι στον κόσμο της εργασίας. Δεν τα πήγαν άσχημα. Οι κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές στις εργασιακές σχέσεις, την παιδεία, το ασφαλιστικό σύστημα, τις δημοκρατικές ελευθερίες, το περιβάλλον, σταδιακά ή/και με τομές, επέβαλλαν αλλαγές βάθους υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος των εργαζομένων. Από την άλλη, επιχειρούν να θέσουν σε μια κάποια ρύθμιση τον ενδο-καπιταλιστικό ανταγωνισμό, με τους όρους φυσικά της επιβολής των ηγεμονικών καπιταλιστικών δυνάμεων της Ευρώπης. Ο δρόμος αυτός είναι αναγκαίος, τόσο για την προφύλαξη από το απρόβλεπτο των κοινωνικών επαναστάσεων, όσο και για την ισχυροποίηση απέναντι σε άλλους παγκόσμιους καπιταλιστικούς πόλους (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα κ.λ.π.). Εδώ τα πράγματα αποδείχτηκαν δύσκολα. Για την ακρίβεια άλυτα.

Αντικαπιταλιστικός αγώνας χωρίς τον πολιτικό στόχο για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορεί να υπάρξει. Για κάθε χωριστή χώρα μέλος, αυτό μεταφράζεται στο στόχο της αντικαπιταλιστικής αποδέσμευσης, ως συμβολή στο διεθνιστικό καθήκον και στόχο της ανατροπής της ΕΕ. Η αποδέσμευση σηματοδοτεί το σπάσιμο του κρίκου. Το αντικαπιταλιστικό της πρόσημο, συμπυκνώνει μια πορεία έξω και ενάντια στον καπιταλισμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά τα δύο ταυτίζονται μηχανιστικά. Ο καπιταλισμός είναι παγκόσμιο σύστημα. Δεν ανατρέπεται με την απαγκίστρωση μιας χώρας, ειδικά αν είναι μικρή, από μια περιφερειακή ολοκλήρωση του, ούτε καν με την ανατροπή της αστικής κυριαρχίας στη χώρα αυτή. Θα είναι και πάλι παρών μέσα από το καθεστώς της ανισότιμης αλληλεξάρτησης της με το διεθνές καπιταλιστικό εμπόριο, αλλά και τις διεθνείς σχέσεις γενικά που κυριαρχούνται από τον ιμπεριαλισμό. Ο δρόμος όμως έξω από την ΕΕ σηματοδοτεί μια δυναμική σύγκρουσης, που αφενός θα πυροδοτεί όξυνση της κρίσης στο οικοδόμημά της, αλλά και, αφετέρου, θα δημιουργεί προϋποθέσεις διεθνιστικής συμπαράταξης με εργαζόμενους άλλων χωρών μέσα στην ΕΕ για ανάλογη κατεύθυνση ρήξης.

Το να μιλάς σήμερα για οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα χωρίς να θέτεις θέμα ΕΕ, είναι σαν να μιλάς για αυξήσεις μισθών σε μια απεργία και να αρνείσαι να μιλήσεις για περιορισμό ή κατάργηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Το να σηκώνεις τους τόνους για δημοκρατία, χωρίς να μιλάς για την ΕΕ, είναι σα να έχεις δικτατορία, να παλεύεις για ελευθερία και να μη ζητάς την ανατροπή της χούντας. Το να εξανίσταται κανείς για εθνική ταπείνωση και περιορισμό της λαϊκής κυριαρχίας, και να μη θέτει ζήτημα εξόδου από την ευρωζώνη και την ΕΕ, είναι σα να κάνει αντίσταση σε μια κατοχή και να μη ζητά να φύγει ο καταχτητής.

Οι στόχοι σήμερα για έξοδο από την ευρωζώνη και αντικαπιταλιστική αποδέσμευση από την ΕΕ προσεγγίζονται και στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, ως αναγκαίοι για την επιβίωση των εργαζομένων και των χωρών στις οποίες ζουν, ενάντια στην προοπτική υποθήκευσή τους για δύο και τρεις γενιές στη διεθνή κεφαλαιοκρατία και τοκογλυφία.

Η πάλη ενάντια στην ΕΕ αποτελεί αναγκαίο και σημαντικό δρόμο για μια ευρεία αντικαπιταλιστική ριζοσπαστικοποίηση, που θα δίνει φτερά σε μια κοινωνική συμμαχία ανατροπής με πυρήνα τα συμφέροντα της εργαζόμενης πλειοψηφίας.

Ο φιλολογικός υπερθεματισμός υπέρ του ταξικού αντικαπιταλιστικού αγώνα, έναντι της ‘’εθνικιστικής απόκλισης’’ της πάλης κατά της ΕΕ, στον οποίο ασκούνται διάφοροι οικονομολόγοι του ΣΥΡΙΖΑ, δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική. Η ΕΕ είναι το μεγάλο στήριγμα της ελληνικής αστικής τάξης. Ο μηχανισμός στερέωσης και επιβολής της κυριαρχίας της. Η ίδια πλούτισε από αυτή τη σύνδεση, την ώρα που φτώχυνε ο λαός και υποθηκεύτηκε ο δημόσιος πλούτος στην Ελλάδα. Η τωρινή μεγάλη αντεργατική επίθεση σχεδιάστηκε και εξελίσσεται με καθοριστικό παράγοντα την ΕΕ, με την αστική τάξη σε ρόλου εκπροσώπου και υπηρέτη ταυτόχρονα.

Η επαναστατική Αριστερά θα επιδιώξει με όλες τις δυνάμεις της να αποκτήσει σαφές προβάδισμα η πολιτική απαίτηση για έξοδο από την ευρωζώνη και την ΕΕ. Η αόριστη επίκληση της ανάγκης για ‘’ρήξη’’ ή οι υπεκφυγές και ατολμίες του τύπου ‘’το ευρώ δεν είναι θέσφατο’’, δεν αποτελούν απάντηση και ακυρώνουν την Αριστερά.

ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΥΡΩ, ΤΙ; Η πάλη κατά της ΕΕ και η εξουσία

ΜΥΘΟΙ ΕΥΡΩΛΑΓΝΩΝ

Τα τελευταίο καταφύγιο της μνημονιακής προπαγάνδας είναι ο τρόμος του χειρότερου. Μπορεί με το ευρώ να έχουμε πολλά προβλήματα, αλλά μήπως έξω από την ευρωζώνη και την ΕΕ έχουμε ακόμη περισσότερα; Η επιλογή της εξόδου από το ευρώ όμως, δε σημαίνει ένα άλλο νόμισμα με συνέχιση της ίδιας αντιλαϊκής πολιτικής. Αντίθετα: Η έξοδος από το ευρώ και η συνολική αποδέσμευση από την ΕΕ, καθώς και η ανατροπή των αντεργατικών και αντικοινωνικών πολιτικών για να εξασφαλιστεί μια αξιοπρεπής ζωή των εργαζομένων και μια άλλη πορεία της χώρας, είναι δύο παράλληλες αλληλοσυμπληρούμενες και αξεχώριστες επιλογές.

Ας δούμε δύο κλασσικά επιχειρήματα δηλωτικά της άθλιας προπαγάνδας ΠΑΣΟΚ – ΝΔ - ΛΑΟΣ. «Θα υπάρξει αύξηση του δημόσιου χρέους, μιας και αυτό θα είναι σε ευρώ το οποίο θα υπερτιμηθεί έναντι του νέου νομίσματος». Μα η επιλογή πρέπει να είναι η άρνηση και όχι η πληρωμή του χρέους! Αυτή είναι η απάντηση μας. Αλλά ποιος μας είπε ακόμη ότι το ευρώ δε θα υποτιμηθεί ή ότι και θα μακροημερεύσει;

‘’Θα υπάρξει πρόβλημα με βασικά εισαγόμενα προϊόντα (καύσιμα, φάρμακα κλπ), των οποίων οι τιμές θα απογειωθούν’’. Όμως, η τιμή των καυσίμων μπορεί να συγκρατηθεί με δραστική μείωση της κρατικής φορολογίας που επιβάλλεται επί της τιμής πώλησής τους. Βασικά προϊόντα μπορούν να επιδοτηθούν από το κράτος με τον ταυτόχρονο έλεγχο των τιμών. Η αντικαπιταλιστική παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας με την αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας προς όφελος της ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών και όχι του μέγιστου κέρδους, θα διευκολύνει τη βιομηχανική και παραγωγική αναγέννηση της οικονομίας. Θα στηρίξει τους υπάρχοντες κλάδους, θα προχωρήσει στην αναγέννηση παλαιών και θα δημιουργήσει νέους κλάδους παραγωγής. Θα αντιστρέψει τη σχέση εισαγωγών- εξαγωγών, θα μειώσει το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου συμβάλλοντας και με αυτόν τον τρόπο στη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών και θα δώσει τη δυνατότητα δημιουργίας συναλλαγματικών διαθεσίμων.

Μα ποιος θα τα κάνει όλα αυτά; Μπορούν να γίνουν; Είναι καθοριστικό το ερώτημα. Ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ αποκοιμίζει τους πάντες απαντώντας πως το εργαλείο θα είναι μια ‘’αριστερή προοδευτική κυβέρνηση’’ και μια ανατροπή της ‘’νεοφιλελεύθερης αρχιτεκτονικής της ΕΕ’’.

Η επαναστατική Αριστερά απαντάει πως αυτή η αντικαπιταλιστική ανατροπή και πορεία μπορεί να επιβληθεί μόνο με λαϊκή εξέγερση και νέα όργανα συγκρότησης ενός μαχόμενου και με πολιτικά χαρακτηριστικά εργατικού και λαϊκού κινήματος. Με την επαναστατική απειλή ακόμη και αστικές κυβερνήσεις, μπορεί να κινηθούν στην λήψη μέτρων όπως τα παραπάνω. Ωστόσο, η υλοποίηση προοδευτικών μέτρων, μπορεί να ολοκληρωθεί μόνο με αντικαπιταλιστική επανάσταση, αλλαγή του ταξικού κοινωνικού συσχετισμού, ήττα της αστικής τάξης και εργατική εξουσία.

Στη συλλογιστική του ΚΚΕ, την αποδέσμευση θα την πραγματοποιήσει η λαϊκή εξουσία. Η προσέγγιση αυτή είναι εντελώς σχηματική και τελικά λαθεμένη. Οι αναγκαίοι κοινωνικά πολιτικοί στόχοι όπως αυτός της αποδέσμευσης από την ΕΕ ή και της διαγραφής του χρέους, δεν θα είναι μόνο αποτέλεσμα της επανάστασης, αλλά και δρόμοι προσέγγισης της. Και αν αυτό δεν το αποδέχεται το ΚΚΕ, τότε χρωστάει μια απάντηση στο ερώτημα: Ωραία! Η ‘’λαϊκή εξουσία’’ πως θα προκύψει; Αφού ούτε η επανάσταση θεωρείται αναγκαία για αυτήν, ούτε οι αντικαπιταλιστικοί στόχοι έχουν κάποια αξία για τη ριζοσπαστικοποίηση και την άνοδο της πολιτικής αυτοπεποίθησης του λαού, αλήθεια τι άλλο μένει εκτός από την ψήφο στο ΚΚΕ;