Συντονιστικό νηπιαγωγών: Το προεδρικο διάταγμα

Το «επικαιροποιημένο» και «εκσυγχρονισμένο» σχέδιο ΠΔ για την οργάνωση και λειτουργία του νηπιαγωγείου.
Σχέδιο προεδρικού διατάγματος «κανονισμού λειτουργίας του νηπιαγωγείου» επιδόθηκε σε μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας για συζήτηση.
Πρόκειται ουσιαστικά για έναν ασαφή, αναχρονιστικό και ελλιπή σε πολλά ζητήματα κανονισμό λειτουργίας, ο οποίος αδυνατεί να επιλύσει τα προβλήματα που σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα έχει επισημάνει επί σειρά ετών, δεν ενσωματώνει με εποικοδομητικό τρόπο προγενέστερες εγκυκλίους και φυσικά και εύκολα υιοθετεί αναποτελεσματικές πρακτικές του παρελθόντος.
Τα ζητήματα που τόσα χρόνια βασανίζουν τον κλάδο των Νηπιαγωγών παραμένουν άλυτα, όπως :
• Η υποχρεωτικότητα παραμένει ανοχύρωτη και πουθενά δε διαφαίνεται το πάγιο αίτημα του κλάδου για δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή, αλλά ούτε και το δικαίωμα του κάθε παιδιού που αιτείται, για δημόσια και δωρεάν παιδεία.
• Καμιά αναφορά στον έγκαιρο προγραμματισμό για «απορρόφηση» όλων των νηπίων και προνηπίων που ζητούν να φοιτήσουν στο δημόσιο νηπιαγωγείο. Αντιθέτως δίνονται αναλυτικές οδηγίες για κληρώσεις μαθητών, αλλά και «ομαδικές μετεγγραφές νηπίων από ένα νηπιαγωγείο σε άλλο κοντινό, κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους».
• Το ωράριο των νηπιαγωγείων, το οποίο έχει άμεση σχέση με το ωράριο των νηπιαγωγών, παραπέμπεται σε Υπουργικές αποφάσεις και όχι σε νόμο. Το σχέδιο ΠΔ αγνοεί σκόπιμα την πρόταση που κατέθεσαν χιλιάδες Νηπιαγωγοί με τις υπογραφές τους, αλλά και το αίτημα της ΔΟΕ να θεσμοθετηθεί διδακτικό ωράριο κοινό για όλους τους εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Παρατηρούμε επίσης ότι:
-Δεν υπάρχει καμιά μέριμνα για τα ΑμεΑ , την παράλληλη στήριξη , τα τμήματα ένταξης, την πρώιμη παρέμβαση και τα αλλόγλωσσα παιδιά, αφού ούτε καν ενσωματώνονται παλαιότερες Υπουργικές αποφάσεις που προέβλεπαν ολιγάριθμα τμήματα για παιδιά που χρειαζόταν εκπαιδευτική παρέμβαση .
-Δεν τηρείται η αναλογία παιδιών /τετραγωνικών μέτρων αίθουσας και χώρων , όπως ορίζεται από τον κανονισμό του ΟΣΚ
-Μεθοδεύονται ενέργειες για την αποδυνάμωση του κυρίαρχου οργάνου ελευθερίας και δημοκρατίας στο σχολείο που είναι ο Συλλογος Διδασκόντων. Ο Σύλλογος δεν δικαιούται να συζητά-πόσο μάλλον να αποφασίζει- για θέματα «αντίθετα από τους νόμους και τις κείμενες διατάξεις» (άρθρο 11, παράγρ.1γ), ενώ στις συνεδριάσεις προβλέπεται ακόμη και συμμετοχή των Προϊσταμένων του Γραφείου ή και των Προϊσταμένων Διεύθυνσης «όποτε οι ίδιοι το επιθυμούν» (άρθρο 9, παράγρ.2β).
-Ένα νηπιαγωγείο μπορεί να επιλεχθεί, χωρίς απαραίτητα να προβλέπεται η σύμφωνη γνώμη του Συλλόγου Διδασκόντων, για εφαρμογή νέων ωρολογίων και αναλυτικών προγραμμάτων καθώς και για εφαρμογή διαδικασίας αξιολόγησης.
-Ο\Η Προϊστάμενος |η του νηπιαγωγείου επιφορτίζεται με περισσότερη γραμματειακή εργασία και συνεδριάσεις (με συστεγαζόμενα Νηπιαγωγεία ) χωρίς καμιά απαλλαγή από τα διδακτικά της καθήκοντα
Συναντούμε επίσης αναχρονιστικές διατάξεις για υποχρεωτικές παρελάσεις , οι οποίες δεν γίνονται με παιδαγωγικά κριτήρια και δυσχεραίνουν την ομαλή προσαρμογή του νηπίου στο σχολικό περιβάλλον, αφού το εκθέτουν στα βλέμματα των άλλων τη στιγμή που πολλά από τα παιδιά, όπως γνωρίζουμε όλοι όσοι είμαστε μέσα στην τάξη, δεν είναι έτοιμα γι’ αυτό.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Το ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ έχει ολοκληρωμένες και τεκμηριωμένες προτάσεις για πολύ σημαντικά θέματα που έχουν σχέση με την οργάνωση και λειτουργία των νηπιαγωγείων. Πρόκειται για προτάσεις που προέρχονται από Νηπιαγωγούς απ΄ όλη την Ελλάδα και για το λόγο αυτό έχουν μεγάλη βαρύτητα.
Συγκεκριμένα
Α. ΕΓΓΡΑΦΕΣ
• Προτείνουμε αλλαγή της χρονικής περιόδου για την εγγραφή των παιδιών στο νηπιαγωγείο και μετάθεσή της στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου. Αυτή η ενέργεια είναι πολύ σημαντική για την εκπαιδευτική διαδικασία (την ίδια διαδικασία ακολουθούν και τα νηπιαγωγεία της Κύπρου), γιατί μπορεί να γίνουν έγκαιρα:
• Ο προγραμματισμός για τη στελέχωση των νηπιαγωγείων και η έγκαιρη ίδρυση νέων νηπιαγωγείων ή παραρτημάτων, έτσι ώστε να ικανοποιούνται οι αιτήσεις όλων των παιδιών που αιτούνται φοίτησης.
• Οι απαραίτητες ενέργειες και επαφές με αρμόδιους φορείς για την βοήθεια παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έτσι ώστε να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος στην αρχή της σχολικής χρονιάς
• Την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου να γίνεται επιβεβαίωση της εγγραφής των μαθητών στο νηπιαγωγείο και οι γονείς να προσκομίζουν τη βεβαίωση εγγραφής που τους δόθηκε από το σχολείο κατά τις εγγραφές του Ιανουαρίου
• Την ίδια περίοδο θα γίνονται και οι μετεγγραφές για λόγους μετοίκησης

Β. ΩΡΑΡΙΟ
1. Επειδή οι θέσεις των Νηπιαγωγών στα Νηπιαγωγεία είναι ενιαίες, χωρίς να γίνεται οποιαδήποτε διάκριση σε πρωινό ή απογευματινό ωράριο, κλασικό ή ολοήμερο πρόγραμμα, εξίσου ενιαίο πρέπει να είναι και το ωράριο των Νηπιαγωγών που υπηρετούν σε αυτές
2. Λόγω των ιδιαζουσών συνθηκών που επικρατούν στο Νηπιαγωγείο, οι Νηπιαγωγοί είναι υποχρεωμένοι να βρίσκονται σε κατάσταση άμεσης ετοιμότητας, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, αλλά και κατά τη διάρκεια του διαλείμματος (καθημερινή εφημερία) και κατά τη διάρκεια προσέλευσης και αναχώρησης των νηπίων. Άρα ο συνολικός διδακτικός χρόνος αρχίζει να λογίζεται από την ώρα προσέλευσης των νηπίων, εκτείνεται και κατά τη διάρκεια του διαλείμματος και τελειώνει με τη λήξη του χρόνου αποχώρησης των νηπίων
3. Η διδακτική ώρα διαρκεί 45 λεπτά της ώρας, όπως δηλ. ισχύει και για τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς
4. Οι προϊσταμένες που καλούνται να αντεπεξέλθουν σε ποικίλα καθήκοντα (εκπαιδευτικά, διοικητικά οικονομικά και οργανωτικά), οφείλουν να έχουν μειωμένο διδακτικό ωράριο, όπως ισχύει για τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς.
Με βάση τα παραπάνω προτείνουμε την εξής διάταξη νόμου:
ΩΡΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ:
α) Το εβδομαδιαίο υποχρεωτικό ωράριο διδασκαλίας των Νηπιαγωγών, που υπηρετούν στα δημόσια Νηπιαγωγεία, ως εξής: Ι) Προϊστάμενες Νηπιαγωγείων: διδακτικές ώρες 20. (45λεπτες ΙΙ) Νηπιαγωγοί: διδακτικές ώρες (45λεπτες) 24, αν έχουν μέχρι 10 έτη υπηρεσίας, διδακτικές ώρες 23, (45λεπτες) αν έχουν από 10 μέχρι 15 έτη υπηρεσίας, διδακτικές ώρες 22, (45λεπτες) αν έχουν μέχρι 20 έτη υπηρεσίας και διδακτικές ώρες 21, (45λεπτες) αν έχουν πάνω από 20 έτη υπηρεσίας
β) Στους Νηπιαγωγούς, που συμπληρώνουν τον οριζόμενο στην προηγούμενη περίπτωση χρόνο υπηρεσίας μέχρι 31 Δεκεμβρίου, ανατίθεται μειωμένο ωράριο διδασκαλίας από την 1η Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους και στους λοιπούς από την 1η Σεπτεμβρίου του επόμενου διδακτικού έτους

Γ. ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Η αρχή «εκπαίδευση για όλους» διατυπώθηκε ξεκάθαρα τον Ιούνιο του 1994 οπότε ενενήντα δύο κυβερνήσεις και είκοσι πέντε διεθνείς οργανισμοί συνυπέγραψαν την Διακήρυξη της Σαλαμάνκα με τίτλο και θέμα, «Αρχές, Πολιτική και Πρακτικές στην Ειδική Αγωγή». (UNESCO, 1994).
Ο όρος «Εκπαίδευση για όλους» αναφέρεται σε έναν διαρκή αγώνα για ένα καλύτερο σχολείο. Ένα σχολείο που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισοτιμία. Ένα σχολείο δημιουργικό που δε θα αποκλείει κανένα παιδί ανεξάρτητα από την καταγωγή του, τη θρησκεία, το χρώμα, τη νοητική ή σωματική ικανότητα, την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του.
Το ουσιαστικότερο σημείο της διακήρυξης της Σαλαμάνκα είναι ότι εκεί αναδύεται ο όρος inclusion (εκπαίδευση για όλους), ο οποίος στηρίζεται σε μια φιλοσοφία αποδοχής και σεβασμού προς όλα τα παιδιά.
Το «Σχολείο για όλους» υιοθετεί τις αρχές της ενταξιακής παιδαγωγικής. Αυτές οι αρχές περιέχουν την πλήρη συμμετοχή όλων των μαθητών σε όλες τις απόψεις της σχολικής ζωής, ανεξάρτητα από τις κοινωνικο-πολιτισμικές, φυσικές, αισθητικές, νοητικές, συναισθηματικές και άλλες ικανότητές τους.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής των αρχών του «Σχεδιασμού για όλους (Design for all)» και προκειμένου να είναι δυνατή και επί της ουσίας η ένταξη των μαθητών στο νηπιαγωγείο, θεωρούμε ως προαπαιτούμενα τα παρακάτω:
• Ίδρυση τμημάτων ένταξης σε όλα τα νηπιαγωγεία και στελέχωσή τους με κατάλληλα εκπαιδευμένους Νηπιαγωγούς (με διδακτορικό, μεταπτυχιακό, μετεκπαίδευση ή πανεπιστημιακό τίτλο με αντικείμενο την ειδική αγωγή) με μόνιμη σχέση εργασίας.
• Κατάλληλη επιμόρφωση και υποστήριξη Νηπιαγωγών γενικής και ειδικής εκπαίδευσης, για την ένταξη νηπίων με αναπηρίες και ΕΕΑ στο γενικό σχολείο.
• Επαρκής αριθμός Νηπιαγωγών στα ΚΕΔΔΥ, έτσι ώστε η διαδικασία αξιολόγησης των νηπίων, τόσο στους χώρους του ΚΕΔΔΥ, όσο και στο χώρο του νηπιαγωγείου να γίνεται άμεσα.
• Οι αιτήσεις για παράλληλη στήριξη να μπορούν να γίνονται σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, καθώς προκύπτουν πολλές φορές ανάγκες οι οποίες δεν μπορούν να προβλεφθούν.
• Η αναγκαία ειδική παιδαγωγική, θεραπευτική, εξειδικευμένη στην αναπηρία βοήθεια να παρέχεται καθημερινά στις εγκαταστάσεις του σχολείου, να αποτελεί συστατικό στοιχείο της κοινής ζωής και μάθησης και να προσφέρεται αποκλειστικά από επαγγελματίες με μόνιμη σχέση εργασίας στη δημόσια εκπαίδευση.
• Ειδικό βοηθητικό προσωπικό σε κάθε σχολείο που φοιτούν μαθητές με ΕΕΑ.
• Τα ΚΕΔΔΥ να αναλάβουν από κοινού με τον ειδικό εκπαιδευτικό του σχολείου, την ευθύνη της οργάνωσης των ατομικών προγραμμάτων των νηπίων με ΕΕΑ και την υποστήριξη των ειδικών εκπαιδευτικών, όπως άλλωστε προβλέπεται από το νόμο αλλά συνήθως δεν εφαρμόζεται.
• Διεπιστημονική συνεργασία του νηπιαγωγείου με ειδικούς επιστήμονες των ΚΕΔΔΥ (ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς κ.ά.), τόσο για ζητήματα της εκπαίδευσης των νηπίων με ΕΕΑ όσο και για συνεργασία με τις οικογένειές τους.
• Στα ΤΕ νηπιαγωγείων και τα ειδικά νηπιαγωγεία να προσφέρουν παιδαγωγική υποστήριξη Σχολικοί Σύμβουλοι ειδικής αγωγής κλάδου Νηπιαγωγών.
• Οι νηπιαγωγοί ΕΑ να μπορούν εξίσου με τις άλλες κατηγορίες επαγγελματιών ΕΑ να διεκδικούν θέσεις ευθύνης σε ΚΕΔΔΥ.
• Κατάλληλη επιμόρφωση και υποστήριξη νηπιαγωγών γενικής και ειδικής εκπαίδευσης



Δ. ΚΤΙΡΙΑΚΟ
Δύο από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα νηπιαγωγεία είναι ο μεγάλος αριθμός των παιδιών που φοιτούν σε αυτά και οι κακές ή ανεπαρκείς συνθήκες των κτιρίων στα οποία στεγάζονται.
Σύμφωνα με τον «Οδηγό Μελετών για διδακτήρια όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης» που εκπόνησε ο ΟΣΚ το 2008 (συγκεντρώνοντας στοιχεία και προδιαγραφές από ομάδες εργασίας του ΥΠΕΠΘ και την ΟΣΚ Α.Ε., από το Υπουργείο Υγείας, το ΥΠΕΧΩΔΕ, την Ένωση Αναπήρων Ελλάδος, τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, την Παγκόσμια Ένωση Αναπήρων, το Βρετανικό Υπουργείο Εκπαίδευσης και το Τμήμα Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού για παιδιά ειδικών εξυπηρετήσεων του Αμερικανικού Υπουργείου Εκπαίδευσης):

“Το περιβάλλον του Νηπιαγωγείου στο σύνολό του, εσωτερικά και εξωτερικά πρέπει να προκαλεί θετικά συναισθήματα στα νήπια, να είναι καλαίσθητο, οικείο, φιλικό, και να προδιαθέτει θετικά παιδιά και γονείς” .

Μέσα στις αίθουσες, ο χώρος πρέπει να επιτρέπει στα παιδιά να μετακινούνται από τη μία γωνιά στην άλλη χωρίς εμπόδια. Κάθε αίθουσα πρέπει να έχει επαρκή φωτισμό και εξαερισμό και αριθμό παιδιών 16-20. Πρέπει επίσης να υπάρχει επαρκής χώρος, ώστε να πραγματοποιούνται με άνεση ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες (σε μικρές ή μεγάλες ομάδες). Σύμφωνα με την ίδια μελέτη οι διεθνείς προδιαγραφές προβλέπουν επιφάνεια 3τμ ανά νήπιο. Επιπλέον, τα κτίρια που στεγάζουν νηπιαγωγεία πρέπει να είναι ισόγεια, να περιλαμβάνουν κουζίνα και τραπεζαρία σε διαφορετικό χώρο από την αίθουσα διδασκαλίας, καθώς και ήσυχο και με χαμηλό φωτισμό χώρο ανάπαυσης των παιδιών. Φυσικά όλα τα νηπιαγωγεία οφείλουν να έχουν κατάλληλα διαμορφωμένο αύλειο χώρο (με κήπο, ένα στεγασμένο τμήμα, κατάλληλη επίστρωση κλπ.) ο οποίος να εξυπηρετεί τις ανάγκες των παιδιών για μάθηση και ψυχαγωγία.
Αντίθετα με τα παραπάνω, τα περισσότερα νηπιαγωγεία σήμερα:
Στεγάζονται σε κτίρια με αίθουσες μικρές ή επικίνδυνες, οι οποίες δεν πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις υγιεινής και ασφάλειας (νηπιαγωγεία σε ορόφους πολυκατοικιών, αίθουσες με μη επαρκή φωτισμό, με μικρούς ή ανύπαρκτους αύλειους χώρους κλπ.). Στα νηπιαγωγεία αυτά φοιτούν έως 25 (ή και περισσότερα) νήπια. Τα παιδιά δεν έχουν τον απαραίτητο χώρο για να κινηθούν, ενώ πρέπει να συμμετέχουν σ’ ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο περιλαμβάνει κυρίως κινητικές δραστηριότητες και παιχνίδια. Ο χώρος επίσης δεν επαρκεί για να δημιουργηθούν γωνιές ανάπτυξης διαθεματικών δραστηριοτήτων από διάφορους μαθησιακούς τομείς του αναλυτικού προγράμματος, και να προαχθεί η επικοινωνία, η συνεργασία και η κοινωνικοποίηση των νηπίων.
Η επιλογή των κτιρίων, του μεγέθους και της καταλληλότητας των αιθουσών δεν βασίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια , με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται οι ίδιες αίθουσες που στέγαζαν νηπιαγωγεία πριν 30 και παραπάνω χρόνια, χωρίς να λαμβάνονται βέβαια υπόψη οι νέες ανάγκες του σχολείου και οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην προσχολική εκπαίδευση, κυρίως με τη θεσμοθέτηση του ολοήμερου νηπιαγωγείου, την εφαρμογή νέων αναλυτικών προγραμμάτων και με την αύξηση των παιδιών με ειδικές μαθησιακές ανάγκες (αλλόγλωσσοι και μαθητές με μαθησιακές και άλλες δυσκολίες). Σε πολλές περιπτώσεις αυτό έχει ως συνέπεια να τίθενται σοβαρά ζητήματα ασφάλειας των παιδιών και των εκπαιδευτικών και να εμποδίζεται η ομαλή λειτουργία του νηπιαγωγείου.
Επιπλέον, σε πολλά νηπιαγωγεία ο ίδιος περιορισμένος χώρος, χρησιμοποιείται ως αίθουσα διδασκαλίας, κουζίνα, τραπεζαρία, χώρος ανάπαυσης-χαλάρωσης κλπ. Με την επέκταση του θεσμού του ολοήμερου νηπιαγωγείου και την εφαρμογή της πρωινής ζώνης (αλλά και χωρίς αυτή) δεν υπάρχει η δυνατότητα επαρκούς αερισμού των αιθουσών κατά τη διάρκεια της ημέρας, αφού αυτές είναι κατειλημμένες για 8 ή 9 ώρες με αποτέλεσμα ο χώρος να είναι γεμάτος δυσάρεστες οσμές και επικίνδυνος για την υγεία παιδιών και εκπαιδευτικών.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, προτείνουμε:
• Μείωση του αριθμού των νηπίων σε 1:15 ώστε να υπάρχει η δυνατότητα υλοποίησης του παιδαγωγικού προγράμματος του νηπιαγωγείου
• Εφαρμογή των οδηγιών του ΟΣΚ για τις αίθουσες διδασκαλίας του νηπιαγωγείου (3 τμ ανά μαθητή)
• Λειτουργία όλων των ολοήμερων νηπιαγωγείων με κουζίνα, τραπεζαρία και χώρο χαλάρωσης ξεχωριστό από την αίθουσα διδασκαλίας
• Εξασφάλιση επαρκούς και ασφαλούς αύλειου χώρου σε κάθε νηπιαγωγείο, ο οποίος θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των παιδιών για μάθηση και ψυχαγωγία
• Επιπλέον κλειστό χώρο για να πραγματοποιούνται εκδηλώσεις του νηπιαγωγείου και κινητικές δραστηριότητες τις μέρες που οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν τη χρήση της αυλής

Θεωρούμε ότι το δημόσιο νηπιαγωγείο είναι χώρος εκπαίδευσης και όχι φύλαξης. Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στη μόρφωση και εμείς, ως Νηπιαγωγοί, έχουμε υποχρέωση να την προσφέρουμε σε κατάλληλες συνθήκες. Το Υπουργείο οφείλει να διορίζει τον απαραίτητο αριθμό εκπαιδευτικών και να παρέχει δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση για όλα τα παιδιά σε κατάλληλες, σύγχρονες δομές, οι οποίες ανταποκρίνονται στις εκπαιδευτικές και βιολογικές ανάγκες τους.