Γ.Σταθάκης: H καταστροφική για την Ελλάδα και την Ευρωζώνη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ

Ο σχηματισμός όχι μίας, αλλά δύο, όμοιων κυβερνήσεων σε Ελλάδα και Ιταλία, προκειμένου να εφαρμοστούν οι αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου, δίνει την εντύπωση (ή την ψευδαίσθηση) ότι οι αποφάσεις αυτές είναι όντως σημαντικές και ότι μπορεί να αποτελέσουν, εάν εφαρμοστούν, κάποια διέξοδο στο πρόβλημα της Ελλάδας και της Ευρωζώνης.

Η συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου έχει τρία σκέλη:

Πρώτον, αυξάνει το μέγεθος των εγγυήσεων του μηχανισμού στήριξης από 440 δισ. σε περίπου 1 τρισ. ευρώ προκειμένου να χωρέσει, πέρα από την Ελλάδα, την Πορτογαλία, ως την Ιρλανδία και την Ιταλία, πιθανώς και την Ισπανία. Αυτό γίνεται τεχνητά, όχι με πραγματικό χρήμα, αλλά με μηχανισμούς μόχλευσης των προσφερόμενων εγγυήσεων. Η βασική ιδέα είναι να ασφαλίζεται από τον μηχανισμό, τον EFSF, το 20% της αξίας των νεοεκδιδόμενων ομολόγων, προκειμένου οι αγορές να συνεχίσουν να αγοράζουν ομόλογα της κλυδωνιζόμενης Ιταλίας.

Η απόφαση αυτή έχει ήδη ακυρωθεί στην πράξη. Προφανώς αδυνατεί να διασφαλίσει την Ιταλία. Η Ιταλία, την επομένη της απόφασης, είδε τα επιτόκια να εκτινάσσονται στο 6% και 7%. Πριν από τις γιορτές θα πρέπει να ζητήσει βοήθεια. Στην Ιταλία, μόνο το 2012, λήγουν ομόλογα αξίας 320 δισ. και την επόμενη επταετία άλλα 1,8 τρισ.

Η διασφάλιση του 20% της αξίας των ομολόγων ήταν μια ανόητη ιδέα που μετατρέπει τον EFSF σε μηχανισμό που δανείζεται κανονικά από τις αγορές (είναι μύθος ότι οι Γερμανοί και Ευρωπαίοι φορολογούμενοι έχουν βάλει μέχρι στιγμής πραγματικά χρήματα -αυτά είναι μόλις 80 δισ., εκ των οποίων τα 20 η Γερμανία) και ταυτόχρονα μετατρέπεται σε έναν μηχανισμό παραγωγής ασφαλίστρων (CDS).

Ο δεύτερος στόχος της 27ης Οκτωβρίου είναι η διασφάλιση των ευρωπαϊκών τραπεζών έναντι των διαδοχικών κινδύνων που εκπορεύονται από την κρίση του δημόσιου χρέους στην Ευρωζώνη. Για τον σκοπό αυτόν δεσμεύτηκαν 110 δισ. και ετέθη ο περίφημος στόχος της κεφαλαιακής επάρκειας (στο 9%).

Για να πετύχουν αυτόν τον στόχο οι τράπεζες θα πρέπει πρώτα να δοκιμάσουν την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου και, εάν αποτύχουν, να προσφύγουν στις εθνικές κυβερνήσεις και, εάν και τότε αποτύχουν, να προσφύγουν σε αυτά τα 110 δισ. του EFSF. Δώρο άδωρο είναι η πρόταση αυτή.

Οι τράπεζες δανείζονται όλο και δυσκολότερα μεταξύ τους και αναμένουν, όπως όλοι, ότι το 2012 η ευρωπαϊκή οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση. Η στασιμότητα των επενδύσεων και της κατανάλωσης, σε συνδυασμό με την επιβολή δημοσιονομικής πειθαρχίας διαδοχικά σε πολλές χώρες, θα εξανεμίσει το σημερινό 2% της οικονομικής μεγέθυνσης.

Συνεπώς, με δεδομένη τη στασιμότητα και την κλιμακούμενη κρίση των «τοξικών» δημόσιων και ιδιωτικών τίτλων, οι τράπεζες θα μειώσουν τη χρηματοδότηση της οικονομίας προκειμένου να προσεγγίσουν το 9% με τρόπο ευκολότερο από την περιπέτεια της ανακεφαλαιοποίησης που προτείνει η απόφαση της 27ης Οκτωβρίου.

Η απόφαση θεωρείται ήδη ανεπαρκής, καθώς οι συζητήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, για την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στη στήριξη των τραπεζών το 2012, με επιπρόσθετο ποσό της τάξης των 75 δισ.

Ο τρίτος στόχος είναι η απόφαση για τη «διάσωση» της Ελλάδας. Εδώ οι αποφάσεις είναι ακόμα πιο τραγελαφικές. Αποφασίστηκε το «κούρεμα» του ιδιωτικού χρέους (τραπεζών και ταμείων) κατά 50% (υπολογίζεται στα 100 δισ.), η αναχρηματοδότηση της οικονομίας με νέο πακέτο ύψους 120 δισ. και η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και ταμείων με 30 δισ., από τα οποία 15 θα προέλθουν από τις ιδιωτικοποιήσεις). Καθαρό όφελος περίπου 70 δισ.

Οι αποφάσεις για την Ελλάδα έχουν φυσικά παραρτήματα, άγνωστα προς στιγμή που θα θέτουν τις υποχρεώσεις της χώρας σύμφωνα ή πέρα από το μεσοπρόθεσμο. Η ιδέα παραμένει η ίδια. “Θα αναχρηματοδοτούμε το χρέος μέσω του EFSF, εφόσον η Ελλάδα εφαρμόζει το γνωστό πακέτο”. Μόνο που αυτό δεν επιλύει μέχρι στιγμής ούτε το πρόβλημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους ούτε το πρόβλημα της εξισορρόπησης των δημόσιων οικονομικών.

Για του λόγου το αληθές, ας προσφύγουμε στη μυστική έκθεση της Τρόικας (21 Οκτωβρίου 2011) που καταρτίστηκε προκειμένου να δοθεί η 6η δόση. Εκεί αναπτύσσεται το ιδιοφυές πλάνο διάσωσης της χώρας. Τα δεδομένα είναι τα εξής: Η ελληνική οικονομία θα αναπτύσσεται με 2,5% κατά μέσον όρο από το 2013 μέχρι το 2020. Το επιτόκιο δανεισμού από τον EFSF και τα βραχυχρόνια δάνεια που η χώρα λαμβάνει κανονικά από την αγορά εκτιμάται στο 4,5%. Όλοι καταλαβαίνουμε ότι το χρέος θα αυξάνεται αντί να μειώνεται.

Συνεπώς, ο μόνος τρόπος είναι να είναι επαρκές το πλεόνασμα του προϋπολογισμού προκειμένου να καλύπτει τη διαφορά. Εδώ η τρόικα προβλέπει: Μείωση των δημοσίων δαπανών (χωρίς τα τοκοχρεολύσια) από το 44,5% του ΑΕΠ το 2010 σε 33% το 2020. Σταθεροποίηση των εσόδων από το 39,5% του ΑΕΠ το 2010 σε 37,4% το 2020, αφού προηγουμένως έχουν ανέβει στο 41% για μερικά χρόνια.

Το εγχείρημα της μείωσης των δημοσίων δαπανών από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (45%) στο επίπεδο των λατινοαμερικάνικων οικονομιών (28%) αποτελεί ένα πρωτοφανές ιστορικά εγχείρημα «κοινωνικής μηχανικής», ένα μοναδικό σενάριο «βίαιης αποανάπτυξης». Η ιδέα είναι απλή. Ας κλείσουμε το 30% των σχολείων, των νοσοκομείων, των στρατοπέδων, των πανεπιστημίων, των δημοσίων οργανισμών κ.ο.κ. Ας διατηρήσουμε όμως τη φορολόγηση στα σημερινά, έστω λίγο αυξημένα, επίπεδα. Δεν μπορεί, κάποια στιγμή θα επιτευχθεί ένας πλεονασματικός προϋπολογισμός της τάξης του 6% προκειμένου να εξυπηρετηθεί το δημόσιο χρέος. Γενναίες οι υποθέσεις εργασίας της τρόικας, αλλά απογοητευτικά τα αποτελέσματα. Το χρέος θα είναι στο 120% του ΑΕΠ το 2020, όσο ήταν και το 2009.

Η πιο ασταθής υπόθεση αυτού του τερατουργήματος είναι φυσικά ο παρονομαστής. Το ΑΕΠ. Το ΑΕΠ το 2009 ήταν 245 δισ. Μειώθηκε κατά 3,5% το 2010 και μάλλον κατά 5,5% το 2011. Προβλέπεται από την τρόικα να μειωθεί το 2012 άλλο 3%. Κοινώς, θα κινείται γύρω στα 210 δισ. Μετά προβλέπει να αυξηθεί. Ας υποθέσουμε όμως ότι θα συνεχίσει ο σημερινός ρυθμός συρρίκνωσης για λίγο ακόμα, 10 έως 20 μήνες. Κάθε μήνα, εδώ και 18 μήνες, η ελληνική οικονομία συρρικνώνεται κατά 2 δισ. ευρώ και οι άνεργοι αυξάνονται με ρυθμό 40.000 κάθε μήνα. Πολύ πριν αρχίσουμε να συζητάμε για σταθεροποίηση του προϋπολογισμού και αποτελεσματικότητα των μέτρων που παίρνονται, η εξέλιξη της πραγματικής οικονομίας θα έχει ακυρώσει τους προγραμματισμούς, όχι του χρόνου, αλλά του αμέσως προηγούμενου μήνα.

Το 2012 θα είναι, εάν κάτι δεν αλλάξει, μια πραγματική κόλαση, με πλήρη εκτροχιασμό των δημοσίων οικονομικών (κατάρρευση εσόδων και εκτίναξη των δαπανών που προορίζονται για επιδόματα ανεργίας και για διαχείριση «εκτάκτων καταστάσεων» στον δημόσιο τομέα).

Αυτό το οικονομικό τερατούργημα δεν έχει φυσικά καμία πιθανότητα εφαρμογής. Είναι οικονομικά αδιανόητο, ιστορικά πρωτόγνωρο, κοινωνικά απερίγραπτο και πολιτικά ανεφάρμοστο. Η απόφαση της 27ης Οκτωβρίου θα έχει την τύχη της 21ης Ιουλίου. Θα εξαφανιστεί από το τραπέζι καθώς η Ευρωζώνη θα δοκιμάζεται από πολύ ισχυρές πιέσεις και η ελληνική οικονομία θα συνθλίβεται.