Πρώτες
εμπειρίες από την εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων σπουδών
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Κάθε υπουργός
Παιδείας που σέβεται τον εαυτό του, πρέπει να κάνει και μια μεταρρύθμιση στην
εκπαίδευση, για να μείνει στην ιστορία! Βασικό συστατικό κάθε μεταρρύθμισης τα
τελευταία 30 χρόνια είναι η αλλαγή του εξεταστικού συστήματος εισαγωγής στην
Τριτοβάθμια. Έτσι ασχολούμαστε κυρίως με το Λύκειο, καθώς εκεί επικεντρώνονται
συνήθως οι περισσότερες αλλαγές. Η τελευταία υπουργός Παιδείας όμως
καινοτόμησε: ήρθε για να τα αλλάξει όλα. Έτσι ξεκίνησε φέτος η λειτουργία των
πιλοτικών σχολείων των πρώτων βαθμίδων μέσα στα οποία θα εφαρμοστούν τα
καινούρια προγράμματα σπουδών τα οποία στη συνέχεια το Υπουργείο φιλοδοξεί να
τα εφαρμόσει καθολικά. Ο επόμενος υπουργός Παιδείας απλώς συνέχισε…
Οι αλλαγές
που προβλέπονται στο Γυμνάσιο είναι πολύ σημαντικές, καθώς για πρώτη φορά
υπάρχει ολοκληρωμένη παρέμβαση που στοχεύει σε μια ριζικά διαφορετική
λειτουργία, η οποία θα υλοποιήσει βασικές αρχές / κατευθύνσεις του Υπουργείου και της ΕΕ. Στόχος τους οι
αλλαγές αυτές να γίνουν περισσότερο αποδεκτές και συνηθισμένες στη συνέχεια και
στο Λύκειο, ταυτόχρονα βέβαια με τις αλλαγές που γίνονται ήδη στο Λύκειο.
Οι βασικές
κατευθύνσεις αυτές εκφράζονται καθαρά στα κείμενα του Υπουργείου :
«Στο Νέο Σχολείο υπηρετούνται οι εκπαιδευτικοί
στρατηγικοί στόχοι, κοινοί σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η προώθηση της δια βίου μάθησης, βελτίωση της
ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης, προαγωγή της κοινωνικής συνοχής και της ενεργού
συμμετοχής στα κοινά, ενίσχυση της καινοτομίας, δημιουργικότητας και
επιχειρηματικού πνεύματος» (« ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ- Πρώτα ο μαθητής»)
«Τα
νέα προγράμματα σπουδών έχουν ενσωματώσει τις προτεραιότητες της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη «Βελτίωση των Ικανοτήτων για τον 21ο
Αιώνα» (Ιούλιος 2008), τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Νοέμβριος 2009), καθώς και τις μελέτες αξιολόγησης
που έγιναν από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο» (Ανακοίνωση τύπου του ΥΔΒΜΘ/ 14-9-2011).
1.Η
δημιουργία των πιλοτικών γυμνασίων
Η δημιουργία σχολείων
νέας μορφής, τα οποία στην αρχή αποκαλούνταν «ολοήμερα γυμνάσια» ή «ολοήμερα λύκεια», συζητιέται τουλάχιστον από
το 2006. Τα πιλοτικά γυμνάσια δημιουργήθηκαν τελικά φέτος (2011-2012) στα πλαίσια του ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, ενός σχολείου το οποίο έχει προπαγανδιστεί
ότι θα έχει προτεραιότητα ο μαθητής(;) (το περίφημο σλόγκαν «Πρώτα ο μαθητής»),
ότι θα είναι «χωρίς τοίχους», με αξιοποίηση
«κάθε σύγχρονου εργαλείου» με τον «διαδραστικό πίνακα, το ηλεκτρονικό βιβλίο,
το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό, το προσωπικό μαθητικό υπολογιστή», ένα σχολείο
«πράσινο», «ανοιχτό στην κοινωνία σε αρμονική σύνδεση
με τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης», (δηλαδή ένα σχολείο Καλλικρατικό), ένα σχολείο «ολοήμερο» .
Το εργαλείο υλοποίησης του προγράμματος είναι το ΕΣΠΑ (Δ΄ ΚΠΣ 2007-2013) το οποίο είναι έτσι διαμορφωμένο ώστε «Κάθε
μέτρο να εξυπηρετεί σαφή πολιτικό στόχο».
Με απλά λόγια, τα πιλοτικά γυμνάσια είναι ένα από τα
προγράμματα εφαρμογής του Νέου Σχολείου με κοινοτική χρηματοδότηση.
Ο ορισμός των πιλοτικών γυμνασίων έγινε στα πλαίσια της επιλογής/
ανάγκης του Υπουργείου να κάνει πιλοτική εφαρμογή των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών με την Υ.Α. της 31-8-2011/ 97911/Γ1.
Επιλέχθηκαν τότε 21 Νηπιαγωγεία, 99 Δημοτικά, 68 Γυμνάσια και ξεκίνησε η
λειτουργία τους για τη σχολική χρονιά 2011-2012.
Το Υπουργείο Παιδείας έπρεπε να εφαρμόσει άμεσα (λόγω
υπαγωγής στο ΕΣΠΑ, το οποίο έχει περιορισμούς ως προς το χρόνο ένταξης των
επιμέρους προγραμμάτων) τα Νέα Προγράμματα Σπουδών στα πλαίσια του
πολυδιαφημισμένου ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ. Για το σκοπό αυτό έπρεπε να δημιουργήσει εσπευσμένα
αυτά τα πιλοτικά σχολεία, τα οποία διαφέρουν από τα υπόλοιπα της αντίστοιχης
βαθμίδας, ως προπομπό των μεταρρυθμίσεων που σχεδιάζονται για ολόκληρη την
εκπαίδευση.
Τυπικά αυτό σημαίνει ότι μετά τη λήξη των
χρηματοδοτούμενων αυτών προγραμμάτων και την αξιολόγησή τους, πρέπει να έχουν
επιτευχθεί οι στόχοι τους που είναι να ενταχθούν στα καινούρια προγράμματα
σπουδών και λειτουργίας όλα τα σχολεία της επικράτειας, με χρηματοδότηση πλέον
από τους δήμους.
Η βιασύνη στην έναρξη εξηγεί και το γιατί δεν υπήρξε ένα
επαρκές χρονικό διάστημα για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πριν την έναρξη
της πιλοτικής εφαρμογής μέσα στα σχολεία, γεγονός το οποίο έχει δημιουργήσει
σοβαρά προβλήματα λειτουργίας στα σχολεία και εργασίας στους εκπαιδευτικούς.
(Οι φράσεις σε
εισαγωγικά προέρχονται από τα έντυπα του Υπουργείου)
2.Το
πιλοτικό γυμνάσιο στην πράξη κατά τη σχολική χρονιά 2011-2012
Α. ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Αν δει κανείς τον σχεδιασμό του ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
και το τι είδους μαθητή στοχεύει να δημιουργήσει, εκπλήσσεται από τους
μεγαλόστομους και δυσθεώρητους στόχους: ο μαθητής θα γίνει «μικρός
διανοούμενος», «μικρός
Επιστήμονας», «μικρός
ερευνητής», «γλωσσομαθής»,
«συνειδητός Έλληνας Πολίτης - Πολίτης του
κόσμου», θα «μαθαίνει πώς να μαθαίνει».
Το περιεχόμενο των σπουδών όμως, ούτε κατά
διάνοιαν μπορεί να πετύχει αυτούς τους στόχους, σε συνδυασμό βέβαια με την πραγματική
χρηματοδότηση των πιλοτικών σχολείων, με
το πώς κατανέμονται οι ώρες, το «σκόρπισμα» του περιεχομένου των μαθημάτων, το
είδος, την ποσότητα και την ποιότητα του διδακτικού υλικού που χρησιμοποιείται,
τις μεθόδους διδασκαλίας και τα υπάρχοντα μέσα, την υποβάθμιση πολλών μαθημάτων
είτε με τη μείωση των ωρών διδασκαλίας τους είτε με την ένταξή τους στην
κατηγορία των «βιωματικών δράσεων/ συνθετικών εργασιών», είτε με την ανάθεσή
τους σε ειδικότητες εκπαιδευτικών που είναι αναρμόδιοι ή δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι
κ.λ.π.
Β. ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Για να έχουμε μια εικόνα, τα «μαθήματα» στο
νέο πιλοτικό Γυμνάσιο συνολικής διάρκειας 35 ωρών την εβδομάδα είναι τα εξής,
χωρισμένα σε δύο βασικές ομάδες:
1. Διδακτικά
μαθησιακά πεδία/ Διδακτικά αντικείμενα- μαθήματα
Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία (Αρχαία
από πρωτότυπο και μετάφραση, Νέα Ελληνική Γλώσσα, Λογοτεχνία -9 ώρες την
εβδομάδα)
Μαθηματικά – 4
ώρες την εβδομάδα
Φυσικές επιστήμες
(Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Γεωγραφία – 4 έως 5 ώρες την εβδομάδα)
Σπουδές του Ανθρώπου και της Κοινωνίας (Θρησκευτικά,
Ιστορία- 2+2 ώρες την εβδομάδα- ) (1 ώρα λιγότερη για την Ιστορία στην Γ΄ Γυμνασίου)
Ξένες Γλώσσες ( Αγγλικά 3, 2η Ξένη γλώσσα
2)
Σχολική και Κοινωνική Ζωή ( Βλέπε: Φυσική Αγωγή, 2 ώρες την εβδομάδα - 1 ώρα λιγότερη
Φυσική Αγωγή Α΄ Γυμνασίου).
Τεχνολογίες πληροφορίας και
επικοινωνιών- ( 2
ώρες την εβδομάδα)
Πολιτισμός και δραστηριότητες Τέχνης –
(Μουσική, Καλλιτεχνικά- 2 ώρες την εβδομάδα)
(Σημείωση: κάτι έχουν με την Ιστορία
σε όλες τις βαθμίδες τελικά, όλες οι τελευταίες κυβερνήσεις! Από το βιβλίο
Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού, το οποίο ενώ γράφτηκε επί Ευθυμίου- ΠΑΣΟΚ, μπήκε
στα σχολεία και στοίχισε ποικιλοτρόπως στην Γιαννάκου - ΝΔ, μέχρι το σχέδιο της
Διαμαντοπούλου-ΠΑΣΟΚ για το Νέο Λύκειο, σύμφωνα με το οποίο έγινε προαιρετικό
το μάθημα της Ιστορίας και τώρα μείωση των ωρών της Ιστορίας στο πιλοτικό Νέο
Γυμνάσιο. Τυχαίο; )
2. Βιωματικές Δράσεις-Συνθετικές Δημιουργικές
Εργασίες (3 ώρες στην Α τάξη, 2 ώρες στη Β και τη Γ)
Αυτή είναι
μια 2ωρη/3ωρη ζώνη στην οποία εφαρμόζονται κυρίως ό,τι ξέρουμε από τις
καινούριες μεθόδους, για τις οποίες γίνεται προσπάθεια να περάσουν σε ολόκληρη την
εκπαίδευση (διαθεματικότητα, projects κ.λ.π.), κάτι ανάλογο με την ευέλικτη
ζώνη που έχει ήδη εφαρμοστεί και λειτουργεί στα δημοτικά σχολεία.
Στη ζώνη αυτή
- και ενώ είναι περιορισμένη χρονικά- υπάρχει μια κατανομή - διάχυση κάποιων από τις
παρακάτω «δράσεις»- «εργασίες», η κάθε μία εκ των οποίων πραγματοποιείται σε
διάρκεια που ξεκινά από 1 τρίμηνο έως 6 τρίμηνα, κατά τα 3 έτη του Γυμνασίου : Τεχνολογία,
Οικ. Οικονομία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, (1 ώρα Γ΄ τάξη) Τοπική Ιστορία, Περιβάλλον
και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Π.Ε.Α.Α), Σχολική και Κοινωνική Ζωή
(Σ.Κ.Ζ.), Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός (Σ.Ε.Π.) (τελευταίο τρίμηνο
Γ΄τάξης).
(Σημείωση: Ενδεικτικό της υποβάθμισης μαθημάτων που
προαναφέραμε, εδώ φαίνεται αισθητά η υποβάθμιση του ΣΕΠ αλλά και της Κοινωνικής
και Πολιτικής Αγωγής, τόσο από άποψη χρονικής διάρκειας αλλά και ένταξής τους
στις δράσεις, αντί για τα μαθήματα, όπως ήταν μέχρι τώρα στο Γυμνάσιο).
Γ. Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Μέθοδοι, μέσα
και τεχνικές (όλα «νέα», «καινοτόμα» κ.λ.π.) χρησιμοποιούνται στην υπηρεσία των
βασικών στόχων και κατευθύνσεων.
Αναφέρεται η «ανάπτυξη
εμπλουτισμένων και διαφοροποιημένων παιδαγωγικών μεθόδων και δραστηριοτήτων που
έχουν ως κέντρο τις ανάγκες και τις κλίσεις των μαθητών σε περιβάλλοντα
συνεργατικής μάθησης» (πως ανακαλύπτει κανείς τόσο νωρίς/ από την αρχή τις
κλίσεις όλων των μαθητών; Δεν είναι βεβιασμένο και επιφανειακό;)
Χρησιμοποιούνται
η διαθεματικότητα και τα projects σε τέτοιο βαθμό που αποδομούν τα βασικά πεδία των
επιστημών κάνοντάς τα μία ατελείωτη αλλά χαλαρή παραγωγή ασύνδετου υλικού το
οποίο όμως δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα συνεκτικό πλαίσιο μιας επιστήμης και
να συμβάλλει έτσι στην οργάνωση της γνώσης στο μυαλό του μαθητή. Τα
τυποποιημένα “σχέδια εργασίας”,
οι “πολλαπλές πηγές και υλικά μάθησης” (κυρίως μέσω
διαδικτύου, καθώς οι σχολικές βιβλιοθήκες είναι ανύπαρκτες πλέον), και η
έλλειψη των βασικών σχολικών εγχειριδίων, οδηγούν όχι στην κατάκτηση της ολοκληρωμένης
γνώσης αλλά σε μια προκάτ επιφανειακή κατάρτιση.
Βασικός τους στόχος είναι απλώς να
περάσει το χρόνο του ευχάριστα (;) ο μαθητής αλλά και να συνηθίσει, να
διαμορφωθεί ως ένας απλός χειριστής/ διαχειριστής υλικού και πληροφοριών χωρίς
εμβάθυνση και συνεκτικότητα αλλά και
παραπέρα χωρίς τη δυνατότητα και την ικανότητα να μάθει κάτι πολυπλοκότερο και
επιστημονικά πιο απαιτητικό. Επομένως μεθοδεύεται και ο πρώιμος αποκλεισμός του
από την γνώση.
Παρ’ όλες, λοιπόν, τις μεγαλοστομίες στους στόχους, τα
πιλοτικά προγράμματα σπουδών, που εφαρμόζονται φέτος σε λίγα γυμνάσια, αλλά θα
γενικευθούν στη συνέχεια σε όλα τα σχολεία, κατευθύνουν σε αποσπασματικές
γνώσεις-πληροφορίες και δεξιότητες,
υποβαθμίζοντας την παροχή στερεής
γενικής παιδείας για όλους τους μαθητές και βεβαίως για όσους δεν έχουν την οικονομική
δυνατότητα να συμπληρώσουν την εκπαίδευσή τους με όσα θα απαιτούνται για να
είναι σε θέση να συνεχίσουν στις ανώτερες βαθμίδες μέσα στο σύστημα αυτό.
3.Σύγκριση πιλοτικών
γυμνασίων και ΣΔΕ
Αν και
φαινομενικά πρόκειται για δύο διαφορετικά σχολεία, στην πράξη έχουν πάρα πολλά κοινά. Ας δούμε κάποια από αυτά τα στοιχεία για να καταλάβουμε
ότι όσα γίνονται τώρα στα πιλοτικά
γυμνάσια έχουν σχεδιαστεί πολύ πιο πριν και έχουν εφαρμοστεί δοκιμαστικά εδώ
και χρόνια στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Τα Σχολεία
Δεύτερης Ευκαιρίας είναι απογευματινά (κυρίως) Γυμνάσια διάρκειας 2 χρόνων για
ενήλικες που δεν κατάφεραν να πάρουν απολυτήριο Γυμνασίου. Τα σχολεία αυτά υπάρχουν
σε όλη την ΕΕ, ως Second Chance Schools, υλοποιούν τις κεντρικές κατευθύνσεις της ΕΕ για την
εκπαίδευση και την εκπαίδευση ενηλίκων. Το ενδιαφέρον είναι ότι, ενώ στην ΕΕ τα
σχολεία αυτά δεν εντάσσονται στην τυπική εκπαίδευση, αλλά είναι σχολεία τα οποία
επιδιώκουν να συγκεντρώσουν άτομα στα όρια της παραβατικής συμπεριφοράς και του
κοινωνικού αποκλεισμού, στην Ελλάδα τα ΣΔΕ εντάχθηκαν στο εκπαιδευτικό σύστημα,
δίνοντας απολυτήρια Γυμνασίου στους μαθητές τους και απασχολώντας, εκτός των
ωρομισθίων με ελαστικές εργασιακές σχέσεις και μπλοκάκι, μόνιμους
εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων και Λυκείων, οι οποίοι πήραν αποσπάσεις στα
σχολεία αυτά.
Στα ΣΔΕ τα
βασικά μαθήματα δεν λέγονται «μαθήματα» αλλά «γραμματισμοί». Έτσι, δεν έχουμε
Γλώσσα, αλλά γλωσσικό γραμματισμό και αντίστοιχα με άλλα μαθήματα, κοινωνικό
γραμματισμό, περιβαλλοντικό γραμματισμό κ.λ.π. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα
σχολεία αυτά (επιπέδου Γυμνασίου), δεν διδάσκονται οργανωμένα η Φυσική η Χημεία
η Βιολογία η Γεωγραφία, παρά όλα αυτά τα «μαθήματα» μαζί με τη μορφή projects που αφορούν το περιβάλλον, στα
πλαίσια του περιβαλλοντικού γραμματισμού!!! Οι απόφοιτοι μαθητές των ΣΔΕ στη
συνέχεια έχουν το δικαίωμα να φοιτήσουν στο Λύκειο, κανονικά, με τα μαθήματα
όπως τα ξέρουμε μέχρι στιγμής. Μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της
Φυσικής, Χημείας και των υπόλοιπων μαθημάτων που έχουν διδαχθεί ως
«γραμματισμούς» στα ΣΔΕ; Από πρόχειρες στατιστικές έχουμε το στοιχείο οι
περισσότεροι απόφοιτοι των ΣΔΕ να κατευθύνονται προς τα ΕΠΑΛ ή τις ΕΠΑΣ.
Ως μέθοδοι
διδασκαλίας κυριαρχούν τα projects και η διαθεματικότητα. Αρχικά η
διδασκαλία ήταν συμμετοχική και οι μαθητές κάθονταν σε Π. Στη συνέχεια όμως, καθώς
έμπαιναν στα σχολεία αυτά όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί από την υπόλοιπη
«παραδοσιακή» εκπαίδευση, η τάξη αποκαταστάθηκε στο γνωστό παραδοσιακό
δασκαλοκεντρικό σχήμα!
Τα σχολεία
αυτά δημιουργήθηκαν με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τελικό σκοπό, αφού
συνδεθούν με την τοπική κοινωνία και τις επιχειρήσεις (το τελευταίο με πρόσχημα
την επαγγελματική αποκατάσταση των μαθητών),
να περάσουν στους δήμους. Όλες τις δραστηριότητες τις «χρεώνουν» τόσο στους
εκπαιδευτικούς των επιμέρους γραμματισμών, όσο και στον σύμβουλο σταδιοδρομίας
και τον ψυχολόγο αλλά και τον διευθυντή του σχολείου που περνά μέρος του χρόνου
του σε επαφές με την τοπική κοινωνία και τις επιχειρήσεις.
Στα σχολεία
αυτά πρωτοπαρουσιάστηκε όλο το πακέτο των διαφορετικών μορφών αξιολόγησης.
Αρχική, τελική, διαμορφωτική, κριτήρια, ατομικός φάκελος μαθητή, εσωτερική
αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας , αξιολόγηση εκπαιδευτικού, κ.λ.π.
Όλα αυτά με
την απαίτηση παραμονής των εκπαιδευτικών στο σχολείο επί ατελείωτες ώρες
συνεδριάσεων για να παραχθούν τα ατελείωτα έντυπα και να συμπληρωθούν με
λεπτομερή στοιχεία που δεν αφορούν μόνο την επίδοση ενός μαθητή σε ένα μάθημα,
αλλά και την συμπεριφορά του.
Οι εκπαιδευτικοί
των ΣΔΕ επιμορφώθηκαν πριν την έναρξη των προγραμμάτων αλλά επιμορφώνονται
διαρκώς με ημερίδες, σεμινάρια που γίνονται τόσο για το σύνολο των σχολείων,
όσο και για επιμέρους ειδικότητες εκπαιδευτικών/ μαθημάτων/ γραμματισμών.
Το συμπέρασμα
από την σύντομη αυτή παρουσίαση των ΣΔΕ είναι ότι στα σχολεία αυτά επιπέδου
Γυμνασίου έχουν εφαρμοστεί εδώ και 10 χρόνια περίπου ότι τώρα ξεκινά πάλι ως
«πιλοτικό» για τα Γυμνάσια , με στόχο την καθολικότερη εφαρμογή τους σε όλη την
εκπαίδευση.
4.Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών
Βασικός
μοχλός της υλοποίησης αυτών των προγραμμάτων είναι βέβαια οι εκπαιδευτικοί. Για
να ανταποκριθούν οι εκπαιδευτικοί στις καινούριες απαιτήσεις ( ανάπτυξη και
διεύρυνση του ρόλου των εκπαιδευτικών ως «σχεδιαστών
εκπαιδευτικού έργου και διαμορφωτών εκπαιδευτικών υλικών -περιβαλλόντων μάθησης»,
κάτι που συνδυάζεται με τις μεθόδους, τις τεχνικές και τα υλικά ) έπρεπε να
επιμορφωθούν. Από τις οδηγίες του Υπουργείου «προβλέπεται ευρύ πρόγραμμα
επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και των Στελεχών της Εκπαίδευσης» «καθώς και
άλλες υποστηρικτικές δράσεις». Η βιασύνη της υλοποίησης με την έναρξη από τον
Σεπτέμβριο του 2011, κατέληξε στο να ξεκινήσουν τα σχολεία αυτά, χωρίς να
επιμορφωθούν επαρκώς οι εκπαιδευτικοί τους. Το αποτέλεσμα είναι να γίνεται αυτή
τη στιγμή παράλληλα η υλοποίηση των προγραμμάτων αλλά και η επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών. Εν μέρει η λειτουργία αυτή είναι αναγκαία για το ίδιο το
πρόγραμμα, καθώς σίγουρα προκύπτουν
πολλά θέματα αδιευκρίνιστα. Όμως, η εξοντωτική εκτός ωραρίου (απογεύματα και
Σαββατοκύριακα) υποχρεωτική επιμόρφωση των διδασκόντων χρησιμοποιείται για να
ελέγξει και να χειραγωγήσει τους εκπαιδευτικούς και να τους εξοικειώσει με μια
διαδικασία που θα είναι, από όσο φαίνεται μέχρι στιγμής, διαρκής και
συνηθισμένη πλέον στην εκπαίδευση, τουλάχιστον ως προς τις προθέσεις της
κυβέρνησης και εφόσον το εκπαιδευτικό κίνημα δεν την αντιπαλέψει.
Ωστόσο,
επειδή η ένταξη στο πρόγραμμα αυτό δεν έγινε καν με τη σύμφωνη γνώμη των
εκπαιδευτικών κάθε σχολείου, αλλά και επειδή στα περισσότερα επαρχιακά γυμνάσια
δεν μένουν όλοι οι εκπαιδευτικοί στις κωμοπόλεις / πόλεις που λειτουργούν τα
σχολεία αυτά και η επιμόρφωση γίνεται στο κέντρο της περιφέρειας,
δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα και αναπτύχθηκαν ήδη αντιδράσεις των
εκπαιδευτικών απέναντι στην
υποχρεωτικότητα του μέτρου. Τουλάχιστον 3 ΕΛΜΕ ( Βοιωτίας, Πειραιά και
Φθιώτιδας) έχουν βγάλει ανακοινώσεις που επισημαίνουν προβλήματα με τα
καινούρια πιλοτικά, πολλά εκ των οποίων προβλημάτων συνδέονται και με το μέτρο
της υποχρεωτικής επιμόρφωσης.
5.Προβλήματα
που προέκυψαν – Αντιδράσεις ΕΛΜΕ
Πολλά είναι
τα προβλήματα από την μέχρι στιγμής πιλοτική εφαρμογή των προγραμμάτων σπουδών
στα γυμνάσια και έχουν τοποθετηθεί πάνω στα θέματα αυτά τόσο τοπικές ΕΛΜΕ όσο και Σύλλογοι Διδασκόντων αλλά και
ενώσεις εκπαιδευτικών όπως ξένων γλωσσών, πληροφορικής, θεατρικής παιδείας,
καλλιτεχνικών μαθημάτων κ.ά. Οι ενώσεις των εκπαιδευτικών επισημαίνουν τα
επιμέρους προβλήματα για κάθε ειδικότητα/ μάθημα/ δραστηριότητα.
Για
παράδειγμα στις Ξένες Γλώσσες
η επιβολή πανελλαδικών εξετάσεων έχει ήδη ξεσηκώσει πολλές αντιδράσεις. Προβλέπεται
η διδασκαλία της ξένης γλώσσας σε επίπεδα και όχι ανά τάξη, ενώ η κατάταξη στα
επίπεδα θα γίνεται με εξετάσεις. Στο τέλος κάθε επιπέδου θα εξετάζονται οι
μαθητές με πανελλήνιες σταθμισμένες εξετάσεις Τα θέματα θα είναι ενιαία
πανελλαδικά, διαβαθμισμένα τεστ και ο βαθμός της εξέτασης θα αποτελεί «τεκμήριο
και όχι πιστοποιητικό γλωσσομάθειας το οποίο ο μαθητής θα συμπεριλαμβάνει στον
«Φάκελο Ξενόγλωσσου Γραμματισμού. Καταγγέλλεται από τους εκπαιδευτικούς ότι
γίνεται έτσι η πρώτη σοβαρή προσπάθεια κατηγοριοποίησης των μαθητών όχι με βάση
την ηλικία και τις δυνατότητές τους αλλά με βάση τις δεξιότητές τους και
ενισχύεται ο αποκλεισμός των πιο αδύναμων μαθητών. Η εισαγωγή των εξετάσεων
στις Ξένες Γλώσσες προλειαίνει το έδαφος για την εισαγωγή εξετάσεων και σε άλλα
μαθήματα.
Στην Πληροφορική οι εκπαιδευτικοί
επισημαίνουν προβλήματα που σχετίζονται με τον αριθμό των μαθητών στα
εργαστήρια αλλά και την υλικοτεχνική υποδομή που διαθέτουν τα σχολεία.
Σχετικά με τη
Θεατρική Παιδεία οι
θεατρολόγοι διαμαρτύρονται για την μη ένταξη του μαθήματος στα πιλοτικά
γυμνάσια ενώ ανησυχίες και αντιδράσεις υπάρχουν αντίστοιχα και από τους εκπαιδευτικούς
των Καλλιτεχνικών Μαθημάτων για το πώς θα κατανέμονται οι διαθέσιμες ώρες στα
μαθήματα αυτά.
Από τις 3
ΕΛΜΕ ( Βοιωτίας, Πειραιά και Φθιώτιδας) που τοποθετήθηκαν με ανακοινώσεις τους
συνολικά, προκύπτουν τα εξής γενικά ζητήματα/ θέματα/ προβλήματα στη μέχρι
στιγμής λειτουργία των πιλοτικών γυμνασίων.
-Επιλογή
σχολείων : Υπάρχει αδιαφάνεια σε σχέση με το ποιος αποφάσισε και με
ποιον τρόπο επέλεξε τα σχολεία. Οι εκπαιδευτικοί δεν ρωτήθηκαν για τη συμμετοχή
τους στην διαδικασία αυτή και παίζουν τον ρόλο του πειραματόζωου σε μια
διαδικασία που τους επιβλήθηκε από το Υπουργείο με αυταρχικό τρόπο. (Φθιώτιδα-
Πιλοτικό Γυμνάσιο Στυλίδας).
«Η επιλογή των σχολείων για την εφαρμογή πιλοτικών
προγραμμάτων έγινε χωρίς απόφαση ή εισήγηση των Συλλόγων Διδασκόντων. Τα σχολεία επιλέχτηκαν με αδιαφανή
κριτήρια, αυταρχικά από το Υπουργείο Παιδείας, που δείχνει ότι δεν έχει όρια
και φραγμούς» ( ΕΛΜΕ Πειραιά).
«Το γεγονός
ότι ο ορισμός του Γυμνασίου ως πιλοτικού έγινε χωρίς καν την ενημέρωση του
συλλόγου διδασκόντων –αλλά επιβλήθηκε από την διοίκηση –ναρκοθέτησε το μέλλον
του προγράμματος. Κάθε τέτοια
πρωτοβουλία πρέπει να περνά από τους
συλλόγους διδασκόντων, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν την τελική ευθύνη, για τις
ουσιαστικές αλλαγές που έχει ανάγκη το
δημόσιο σχολείο» ( ΕΛΜΕ Βοιωτίας).
-Για το περιεχόμενο
των προγραμμάτων αυτών, το περιεχόμενο της μόρφωσης δηλαδή. Θεωρείται ότι τα πιλοτικά προγράμματα
«κατευθύνουν σε αποσπασματικές γνώσεις, σε πληροφορίες και δεξιότητες
αποσπώντας τους μαθητές από τη γενική παιδεία και προσανατολίζοντάς τους στην
κατάρτιση και την τυποποίηση». . (Φθιώτιδα- Πιλοτικό Γυμνάσιο Στυλίδας)
Για το ίδιο θέμα η ΕΛΜΕ Πειραιά λέει «Τα πιλοτικά
προγράμματα που εφαρμόζονται, για να γενικευτούν σύντομα σε όλα τα Γυμνάσια,
κατευθύνουν σε αποσπασματικές γνώσεις-πληροφορίες και δεξιότητες, καθώς δεν
αποτελούν ένα συνεκτικό κορμό για την παροχή γενικής παιδείας σε όλους τους
μαθητές. Πίσω από τη σύγχυση των διδακτικών αντικειμένων και των
ρόλων, την πρόωρη ανακάλυψη “κλίσεων”
των μαθητών και “ τη ζώνη βιωματικών δράσεων”, με
τυποποιημένα “σχέδια εργασίας”
και “πολλαπλές πηγές και υλικά
μάθησης” (βλ. ίντερνετ), σε συνθήκες μάλιστα που ούτε ο παιδαγωγός
ούτε τα βασικά σχολικά εγχειρίδια είναι δεδομένα, κρύβεται μια
προκατασκευασμένη κατάρτιση που θα οικοδομείται με οδηγίες του τύπου «μάθε-φτιάξτο μόνος σου», διαμορφώνοντας
ανθρώπους που απλά θα προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους, αδύναμους να σταθούν
στα πόδια τους, να σκεφτούν λογικά, να καθορίσουν τη ζωή τους».
-Η επιμόρφωση γίνεται σε σεμινάρια το Σαββατοκύριακο και
απογεύματα εκτός ωραρίου. Αυτό θεωρείται από τους εκπαιδευτικούς ως διάλυση των
εργασιακών δικαιωμάτων και του ωραρίου τους αλλά και ως μοντέλο του τι
περιμένει και τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς με την εφαρμογή των προγραμμάτων
αυτών σε ολόκληρη την χώρα. ( ΕΛΜΕ Φθιώτιδας- Πιλοτικό Γυμνάσιο Στυλίδας).
*«Σήμερα επιδιώκουν ακόμη να κάνουν σκόνη και θρύψαλα τα
εργασιακά δικαιώματα και το καθιερωμένο ωράριο των εκπαιδευτικών καλώντας τους
σε επιμορφωτικά προγράμματα στον ελεύθερο τους χρόνο, διεισδύοντας και στην
προσωπική τους ζωή. Τους αναθέτουν μάλιστα «να μελετήσουν το νέο πρόγραμμα, στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί»
μέχρι να ξεκινήσουν οι επιμορφώσεις!» ( ΕΛΜΕ Πειραιά)
*«Η εντολή
για υποχρεωτική μετακίνηση των εκπαιδευτικών για επιμόρφωση με την επίκληση
κιόλας παιδαγωγικών και άλλων λόγων επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης,
130×2 χιλιόμετρα μακριά από την έδρα του σχολείου (Λαμία) ήταν η σταγόνα που
ξεχείλισε το ποτήρι». «Την Παρασκευή 2/3/2012, όπου απαγορεύτηκε στους
συναδέλφους να μπουν στο πρόγραμμα του σχολείου με πρόσχημα την υποχρεωτική
παρακολούθηση της επιμόρφωσης, παρότι οι συνάδελφοι παρουσιάστηκαν και
παρέμειναν στο χώρο του σχολείου μέχρι την λήξη του σχολικού τους ωραρίου. Έτσι
είχαμε την εφαρμογή ενός ιδιόμορφου lock out».
«Θεωρούμε
απαράδεκτες όλες τις παραπάνω μεθοδεύσεις της Διοίκησης. Η νομιμότητα των
ενεργειών που επικαλείται δεν
νομιμοποιεί σε καμία περίπτωση το εφιαλτικό κλίμα τρομοφοβίας ,που βίωσαν οι
συνάδελφοι και δημιουργήθηκε με δικιά της ευθύνη. ΔΗΛΩΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΙΣΤΟΛΙ ΣΤΟΝ ΚΡΟΤΑΦΟ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ»
πολύ περισσότερο όταν οι εκπαιδευτικοί αδυνατούν πια να μετακινηθούν από και
προς τα σχολεία τους .Βλέπουμε σε αυτό το συμβάν την απόδειξη του κλίματος που
επιχειρεί να δημιουργήσει το Υπ. Παιδείας με το «Νέο Σχολείο», όπου οι
προϊστάμενοι και ο διευθυντές θα
προωθούν την πολιτική του Υπ. Παιδείας και θα επιβάλουν σιωπή σε
οποιαδήποτε αντίδραση και οι εκπαιδευτικοί θα βρίσκονται υπό την απειλή
της απόλυσης ή της δυσμενούς
εξέλιξης μέσω της «αξιολόγησης» (ΕΛΜΕ Βοιωτίας)
-Σχετικά με
τα οικονομικά
, παρατηρείται υποχρηματοδότηση, μεγάλες
ελλείψεις στην υλικοτεχνική και κτηριακή υποδομή, «αρχαία» - στον ελάχιστο εξοπλισμό - τους
εργαστήρια, λειψά βιβλία και φωτοτυπίες, κενά σε εκπαιδευτικούς και η
επιμόρφωσή τους με προγράμματα της αρπαχτής μέσω ΕΣΠΑ και άλλων κοινοτικών
προγραμμάτων ( Φθιώτιδα- Πιλοτικό Γυμνάσιο Στυλίδας). Η ΕΛΜΕ Φθιώτιδας μάλιστα, απαιτεί να δοθούν στη δημοσιότητα τα
τεχνικά δελτία για τη συμμετοχή σ’ αυτά τα ευρωπαϊκά προγράμματα για να δούμε
που πραγματικά διανέμονται τα χρήματα. «Να μπει ένα τέλος στις αρπαχτές με
προγράμματα αμφιβόλου ποιότητας που όταν τελειώνει η χρηματοδότηση, τελειώνουν
κι αυτά, έχοντας αφήσει πληγές στην εκπαίδευση» . (Φθιώτιδα- Πιλοτικό Γυμνάσιο
Στυλίδας)
Παρομοίως η
ΕΛΜΕ Πειραιά διαπιστώνει «Με δεδομένη την υποχρηματοδότηση και τις μεγάλες
ελλείψεις στην υλικοτεχνική υποδομή, σε ανεπαρκείς, μίζερες αίθουσες, χωρίς
εργαστήρια και υλικοτεχνικό εξοπλισμό, μόνο προγράμματα «του ποδαριού» και της
«αρπαχτής» μπορούν να εφαρμοστούν για την “αξιοποίηση” του ΕΣΠΑ , του Δ΄
Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης».
-Για την αξιολόγηση
τοποθετούνται η ΕΛΜΕ Πειραιά και η ΕΛΜΕ Φθιώτιδας.
«Η αξιολόγηση
– χειραγώγηση του εκπαιδευτικού που, παράλληλα με το μισθολόγιο-βαθμολόγιο,
έχει να αντιμετωπίσει τη διαφοροποίηση των προγραμμάτων και τον ανταγωνισμό (!)
των σχολικών μονάδων; Αξιολόγηση που θα είναι «εσωτερική και εξωτερική» με
διαδικασίες παρακολούθησης τόσο εντός της σχολικής μονάδας όσο και από «εμπειρογνώμονες»
(εταιρείες αλλά και όλα τα στελέχη της εκπαίδευσης που … έχουν ήδη
αξιολογηθεί…) με επισκέψεις τους στα πιλοτικά γυμνάσια.» . (Φθιώτιδα- Πιλοτικό
Γυμνάσιο Στυλίδας)
Για το ίδιο θέμα η
ΕΛΜΕ Πειραιά λέει «Τα πιλοτικά σχολεία θα λειτουργήσουν όμως και σαν εργαστήρια
πειραματικής εφαρμογής της λεγόμενης αξιολόγησης, αποβλέποντας
όχι μόνο στη χειραγώγηση του εκπαιδευτικού (που άλλωστε επιδιώκεται και με άλλα
μέτρα, όπως το πρόσφατο μισθολόγιο –βαθμολόγιο), αλλά κυρίως στον ανταγωνισμό
και την ανισόμετρη ανάπτυξη των σχολικών μονάδων, μέσα από τη διαφοροποίηση των
προγραμμάτων, της χρηματοδότησης και του εκπαιδευτικού τους προσωπικού. Στο
πλαίσιο του «ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ» και της πιλοτικής εφαρμογής των προγραμμάτων
σπουδών προβλέπεται «να γίνει
εκτενής χρήση της εσωτερικής διαμορφωτικής αξιολόγησης καθώς και εξωτερική
αξιολόγηση». Επιπλέον προβλέπονται «διαδικασίες ενδοσχολικής παρακολούθησης» και συγκρότηση «πενταμελούς ομάδας εμπειρογνωμόνων» για
«επιτόπιες επισκέψεις»
των πιλοτικών σχολείων. Τον ελεγκτικό ρόλο αναλαμβάνει ασφαλώς …η Διοίκηση: οι
Διευθυντές των πιλοτικών σχολείων, οι Σχολικοί Σύμβουλοι, οι Προϊστάμενοι
Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης, οι Προϊστάμενοι των Διευθύνσεων και
οι Περιφερειακοί Διευθυντές. Ας μην έχει αυταπάτες κανείς για το πού θα
οδηγήσει η…αξιολόγηση»
Επίσης η ΕΛΜΕ
Πειραιά λέει στην ανακοίνωσή της «Με την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση θα “αξιολογούνται” και οι
εκπαιδευτικοί. Σε ένα τόσο αυταρχικό πλαίσιο καταλαβαίνει κανείς ότι οι εκπαιδευτικοί θα πιέζονται να λειτουργήσουν σαν
διεκπεραιωτές, δημόσιοι υπάλληλοι – ιμάντες μεταβίβασης των
κυβερνητικών εντολών και της κυρίαρχης ιδεολογίας και όχι, όπως διακηρύσσουν οι
«πρόθυμοι» κυβερνητικοί εντολοδόχοι «ως
συνδιαμορφωτές της διδακτικής και εκπαιδευτικής πραγματικότητας»
και πολύ περισσότερο ως παιδαγωγοί και ενεργητικά υποκείμενα της εκπαιδευτικής
διαδικασίας»
Τι προτείνουν οι ΕΛΜΕ, μέσω των ανακοινώσεών τους, για το θέμα της παράλληλης υποχρεωτικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών των πιλοτικών γυμνασίων
-Η ΕΛΜΕ Φθιώτιδας
καλύπτει τους εκπαιδευτικούς και τους καλεί να αρνηθούν τη συμμετοχή τους σε
σεμινάρια Σαββατοκύριακα και απογεύματα. Καλεί την ΟΛΜΕ να παρέμβει πιο
δυναμικά για την αποτροπή της προσπάθειας ανατροπής των εργασιακών σχέσεων και
την επιβολή προγραμμάτων στο όνομα της «απορρόφησης» κονδυλίων.
-Το
Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Πειραιά, εκτός από την αντίθεσή του και στο περιεχόμενο των
νέων προγραμμάτων σπουδών, που σήμερα εφαρμόζονται πιλοτικά, επισημαίνει ότι: «παρά
τις πιέσεις που ασκούνται από τη διοίκηση προς συναδέλφους για επιμόρφωση τα
Σάββατα ή εκτός διδακτικού ωραρίου, αυτό είναι παράνομο, επειδή το Σάββατο οι
εκπαιδευτικοί δεν έχουν συμβατική υποχρέωση να εργάζονται (καθιέρωση πενθήμερης
εβδομάδας εργασίας με την Π.Ν.Π. από 29 -12 -1980, που κυρώθηκε με τον
ν.1157/81 και τον ν. 1566/85, άρθρο 13, παρ. 8 κ.α.). Δηλώνουμε ότι σε μια
περίοδο που δεχόμαστε την πιο βάρβαρη επίθεση στα δικαιώματά μας, στο μισθό
μας, τη ζωή μας, στο ίδιο το δημόσιο σχολείο, δεν θα επιτρέψουμε να
καταστρατηγήσουν το πενθήμερο και το ωράριό μας. Όσο κι αν επιχειρείται τον
τελευταίο καιρό ο προγραμματισμός από το υπουργείο και τις διευθύνσεις
σεμιναρίων και άλλων δράσεων σε μέρες και ώρες εκτός ωραρίου, εμείς δε θα
επιτρέψουμε την ελαστικοποίηση του ωραρίου μας. Είναι κι αυτό στοιχείο της
γενικότερης αντίστασής μας στο νέο σχολείο της αγοράς. Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι υποχρεωμένοι να
συμμετέχουν σε επιμορφώσεις εκτός του ωραρίου λειτουργίας του σχολείου ( π.χ
απογεύματα, Σάββατα κ.λ.π.).Στο πλαίσιο αυτό το Δ.Σ. της ΕΛΜΕ παρέχει πλήρη συνδικαλιστική κάλυψη στους
εκπαιδευτικούς».
- Η ΕΛΜΕ
Βοιωτίας καταλήγει στην ανακοίνωσή της : «ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΟΥΜΕ ότι κάθε ενέργεια
της Διοίκησης που δημιουργεί ανάλογο κλίμα θα καταγγέλλεται σε όλη την
εκπαιδευτική κοινότητα άμεσα. ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ: η επόμενη φάση σεμιναρίων να
πραγματοποιηθεί στη Θήβα ή Χαλκίδα για τα δύο πιλοτικά σχολεία των νομών
Βοιωτίας και Εύβοιας. ΚΑΛΟΥΜΕ το ΔΣ της ΟΛΜΕ αφού συζητήσει να πάρει θέση στο
θέμα. ΚΑΛΟΥΜΕ τους συναδέλφους σε συλλογικές δράσεις ,για την προάσπιση των
δικαιωμάτων μας και του εκπαιδευτικού μας έργου»
6.Οι
πραγματικοί στόχοι του Υπουργείου και η δική μας δράση
Αν εξετάσουμε
τους στόχους του Υπουργείου, που προκύπτουν τόσο από τα επίσημα κείμενα όσο και
από τις κινήσεις του, επισημαίνουμε τα εξής δεδομένα που φαίνονται ήδη στην
πιλοτική λειτουργία των γυμνασίων:
-Εισαγωγή στο Γυμνάσιο των βασικών
κατευθύνσεων της ΕΕ περισσότερο οργανωμένα. Αναπροσαρμογή του περιεχομένου και
της μεθοδολογίας της μάθησης έτσι ώστε να ταυτιστεί περισσότερο με τις
κυρίαρχες κεντρικές πολιτικές κατευθύνσεις. Επομένως, ενίσχυση του ρόλου του σχολείου ως ιδεολογικού
μηχανισμού του κράτους.
Σε όλα τα
έντυπα του Υπουργείου αναγράφονται τόσο ξεκάθαρα όλα αυτά έτσι ώστε να μην έχει
κανείς αμφιβολία για την κατεύθυνση (π.χ. «υπηρετούνται οι
εκπαιδευτικοί στρατηγικοί στόχοι, κοινοί σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η προώθηση της δια
βίου μάθησης….ενίσχυση της καινοτομίας, δημιουργικότητας και επιχειρηματικού
πνεύματος», ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ- Πρώτα ο μαθητής,// «Τα νέα προγράμματα σπουδών έχουν ενσωματώσει τις προτεραιότητες
της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη «Βελτίωση των Ικανοτήτων για τον 21ο
Αιώνα»)
Ας μην
ξεχνάμε ότι τα πιλοτικά γυμνάσια είναι ένα από τα
προγράμματα εφαρμογής του Νέου Σχολείου με κοινοτική χρηματοδότηση, επομένως
εξηγείται έτσι η επιμονή των περιφερειακών διευθύνσεων για την υλοποίησή τους
και η σφοδρή επίθεσή τους εναντίον όσων εκπαιδευτικών / συλλόγων διδασκόντων διαφωνούν.
Για το λόγο αυτό, άλλωστε, δεν ζητήθηκε η γνώμη των συλλόγων για τη συμμετοχή ή
όχι στο πρόγραμμα αλλά επιβλήθηκε άνωθεν. Προφανώς δεν θέλησαν να επαναληφθεί η
διαδικασία της ένταξης στο πρόγραμμα αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας (
σχολικό έτος 2009-2010) όπου πολλοί σύλλογοι διδασκόντων, παρά τη συντονισμένη
προσπάθεια διευθυντών και σχολικών συμβούλων, αντιστάθηκαν σθεναρά στην διαδικασία
και αρνήθηκαν την ένταξη των σχολείων τους στην αυτοαξιολόγηση.
-«Σπάσιμο» των αναλυτικών προγραμμάτων
και εισαγωγή νέων μεθόδων διδασκαλίας προσαρμοσμένων στο νέο περιεχόμενο.
Σταδιακή κατάργηση του βιβλίου και της ορισμένης και βασικής ύλης. Ενίσχυση των
δεξιοτήτων αντί της γνώσης με επίδραση στην νοητική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη
του παιδιού και στη συγκρότηση της
προσωπικότητάς του.
α. Αυτό γίνεται κυρίως στην καθιέρωση
2ωρη/3ωρη ζώνης «Βιωματικών Δράσεων» στην οποία δίδεται έμφαση στον «σχεδιασμό
και την υλοποίηση δραστηριοτήτων και σχεδίων εργασίας σε σύνδεση με καταστάσεις
της καθημερινής ζωής, του σχολείου, του περιβάλλοντος και των τοπικών
κοινωνιών». Στη ζώνη αυτή, η διαθεματικότητα και τα projects να κυριαρχούν, σε σημείο που το πιλοτικό
γυμνάσιο να αποκαλείται πλέον «το σχολείο των projects».
β. Η
κατεύθυνση του προγράμματος για «αξιοποίηση/παραγωγή πολλαπλών πηγών και υλικών
μάθησης», ιδιαίτερα με τη χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών οι
οποίες συνδέονται με τα Π.Σ. και με τα σχολικά βιβλία και άλλα εκπαιδευτικά
υλικά (π.χ. αξιοποίηση ψηφιακού υλικού από την πλατφόρμα του «Ψηφιακού
Σχολείου», χρήση του διαδικτύου, κ.α.), εξαρτά τη μάθηση κυρίως από την
τεχνολογία των υπολογιστών. Αυτό επιβαρύνει τους μαθητές με ώρες επιπλέον
κολλημένους σε μια οθόνη, κάνει τους εκπαιδευτικούς απλώς διευκολυντές μάθησης (αντί
για ολοκληρωμένους παιδαγωγούς που απαιτείται να είναι), αναζητητές και
διαμορφωτές και παραγωγούς υλικού και βάζει τις βάσεις για τον εξοβελισμό του
κλασικού βιβλίου από τα σχολεία. (Ίσως δεν ήταν τυχαίο αυτό που έγινε φέτος με
τα βιβλία στα σχολεία. Αφού συνηθίσουμε για λίγο τις φωτοτυπίες, κάποια στιγμή
θα «απεξαρτηθούμε» εντελώς από το βάρος των βιβλίων, αφήνοντας όπως
επανειλημμένα είχε πει η Υπουργός Παιδείας για το σχολείο γενικά, την τσάντα
στο σχολείο!
γ. Τέλος, σε μια εποχή όπου
αμφισβητείται και επιστημονικά η κυριαρχία των υπολογιστών και της τεχνολογίας
ως μέσου και μεθόδου διδασκαλίας τα πρώτα σχολικά χρόνια, έρχεται το ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ,
έστω και πιλοτικά να επιβάλλει, όσο μπορεί βέβαια και όσο έχει τα μέσα τελικά,
τη χρήση των υπολογιστών παντού και την κατάργηση βασικών δεξιοτήτων
συνυφασμένων με την ανάπτυξη ενός παιδιού στην ηλικία αυτή. Η χρήση του
βιβλίου, η γραφή με το χέρι, η αναζήτηση της γνώσης έξω από τους τοίχους του
σχολείου., π.χ. στη φύση, εξοβελίζονται από την εκπαίδευση.
-Εισαγωγή των πολλαπλών μορφών
αξιολόγησης του μαθητή αρχικά, αλλά και του σχολείου και του εκπαιδευτικού.
Στις οδηγίες
περιγράφονται σαφώς οι πολλαπλές μέθοδοι αξιολόγησης του μαθητή ως
«διαμορφωτικής διαδικασίας για τη βελτίωση της μάθησης» και «ως πράξης με την
οποία αποτιμώνται με κριτήρια τα αποτελέσματα της μάθησης». «Αξιοποιούνται»,
λοιπόν «πολλαπλές μέθοδοι με έμφαση στην αξιολόγηση με κριτήρια, στην
αξιολόγηση σχεδίων εργασίας, στην περιγραφική αξιολόγηση, στην αξιολόγηση μέσω
«φακέλου επιτευγμάτων», στην αυτοαξιολόγηση». Αν προσθέσει κανείς και τις
τελικές εξετάσεις, τις πανελλαδικές για την πιστοποίηση στην ξένη γλώσσα,
καταλήγει τελικά να γίνει το Γυμνάσιο
που σχεδιάζουν να επιβάλλουν ολοκληρωτικά, ένας χώρος ατελείωτης αξιολόγησης,
στην προσπάθειά τους να παρουσιάσουν μετρήσιμα αποτελέσματα. (Βλέπε και θεωρία του Ralph W. Tyler των στοχοκεντρικών μοντέλων με
μετρήσιμα κριτήρια: στηρίζεται στον αυστηρό προσδιορισμό του σκοπού και των
επιμέρους στόχων ώστε να είναι υλοποιήσιμοι και φυσικά αξιολογήσιμοι με
μετρήσιμες διδακτικές διαδικασίες, εξετάσεις και τεστ. Στο πιλοτικό γυμνάσιο θα
διδάσκεται, λοιπόν, ως μάθημα ό,τι μπορεί να μετρηθεί και, κατά συνέπεια, με
απλουστευτικές διαπιστωτικές μεθόδους, να αξιολογηθεί).
-Εισαγωγή των πανελλαδικών εξετάσεων
και στο Γυμνάσιο, με την πιστοποίηση των ξένων γλωσσών.
Μιλήσαμε
για την πολλαπλή αξιολόγηση παραπάνω, αλλά είναι απαραίτητο να αναφερθούμε ειδικότερα
στις πανελλαδικές για την πιστοποίηση των ξένων γλωσσών. Για τα
διδακτικά-μαθησιακά αντικείμενα «Ξένες Γλώσσες» διενεργούνται εξετάσεις προόδου
στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και προαγωγικές εξετάσεις στο τέλος της
χρονιάς για την Α’ και τη Β’ Γυμνασίου. Οι εξετάσεις στη Γ’ Γυμνασίου
λειτουργούν και ως απολυτήριες εξετάσεις. Το Π.Δ. προβλέπεται να έχει
δημοσιευτεί μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς.
Προβλέπεται
επίσης ότι θα «αναπτυχθούν προδιαγραφές, δείγματα θεμάτων
και κριτήρια αξιολόγησης ειδικών εξετάσεων με τις οποίες βαθμολογείται η
απόδοση του μαθητή στην κάθε ξένη γλώσσα (σε δύο τουλάχιστον είδη γλωσσικής
δραστηριότητας, π.χ. κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου). Ο βαθμός του θα
αποτελεί τεκμήριο (όχι πιστοποιητικό) γλωσσομάθειας, το οποίο ο μαθητής μπορεί
να συμπεριλαμβάνει στον ειδικό «Φάκελο Ξενόγλωσσου Γραμματισμού» (European Language Portfolio -
Συνέργεια με τη δράση που αφορά στην Ξενόγλωσση Εκπαίδευση στη Γαλλική
και τη Γερμανική Γλώσσα που υλοποιείται σήμερα χρηματοδοτούμενη από το ΕΠ
«Εκπαίδευση & Διά Βίου Μάθηση).
Τα αποσπάσματα από τα επίσημα έγγραφα του
προγράμματος είναι απολύτως σαφή:
«Σύμφωνα
με το νέο Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών των Ξένων Γλωσσών, από τη σχολική χρονιά
2011-12, η ξενόγλωσση διδασκαλία θα στοχεύει σε διαφοροποιημένη γλωσσομάθεια
και στην κατ’ ελάχιστον γνώση καθορισμένου επιπέδου. Στο πλαίσιο αυτό, το
επίπεδο γλωσσομάθειας των μαθητών θα ελέγχεται με ειδικές εξετάσεις, σύμφωνα με
εθνικές προδιαγραφές. Οι εξετάσεις θα γίνονται με διαβαθμισμένα-προσαρμοστικά τεστ
(για λόγους οικονομίας ανθρώπινου δυναμικού και πόρων), τα οποία σταδιακά θα
μπορούν να γίνονται σε ηλεκτρονική μορφή (αρχικά off line και κατόπιν on line).
Η κάθε εξέταση θα περιλαμβάνει έλεγχο κατανόησης και παραγωγής γραπτού λόγου,
ενώ θα μελετηθεί επίσης η περίπτωση ελέγχου κατανόησης προφορικού λόγου. Τέλος
θα εκπονηθεί σχέδιο για τον τρόπο που θα μετράει ο βαθμός ώστε να δίνονται
κίνητρα στο μαθητή για αποτελεσματική μάθηση στο σχολείο».
«Πανελλήνιες
σταθμισμένες εξετάσεις δύναται να
διενεργούνται στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο ενώ σε περίπτωση που οι
μαθητές επιθυμούν να προετοιμαστούν για τις εξετάσεις του Κρατικού
Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας (ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ), για
οποιοδήποτε από τα επίπεδα της 6βαθμης κλίμακας, θα μπορούν να προετοιμάζονται
σε πρόσθετες ώρες που προσφέρονται στο υφιστάμενο σχολείο διευρυμένου ωραρίου
και στο Νέο Σχολείο (Σχολείο 21ου αιώνα), όταν αυτό εφαρμοστεί, σύμφωνα με
σχέδιο προγράμματος που θα εκπονηθεί»
-Έλεγχος και χειραγώγηση των εκπαιδευτικών
Στο πιλοτικό
γυμνάσιο θεσμοποιείται ο έλεγχος αλλά και η χειραγώγηση των εκπαιδευτικών. Αυτό
γίνεται κυρίως μέσω της αναγκαστικής επιμόρφωσης που αρχικά γίνεται σε ώρες
εκτός ωραρίου διδασκαλίας, εκτός εργασιακού ωραρίου γενικότερα, του διευρυμένου
ωραρίου, της επιβολής παραγωγής διδακτικού υλικού αντί για βιβλία, της
απαίτησης για συμμετοχή σε μια σειρά ατελείωτων γραφειοκρατικών διαδικασιών
όπως είναι η τήρηση φακέλων, οι συνεδριάσεις για την αξιολόγηση των μαθητών,
των απειλών για απόλυση που ήδη έχουν εκτοξευθεί εναντίον όσων διατυπώνουν
ενστάσεις ή δεν συμφωνούν με την επιμόρφωση και του κλίματος τρομοκρατίας που
προσπαθεί να απλώσει το Υπουργείο μέσω των Περιφερειακών Διευθύνσεων και των
Διευθυντών των σχολείων κ.λ.π.
-Εμπορευματοποίηση της γνώσης
Ήδη η περιγραφή
των απαιτούμενων για την λειτουργία αυτού του σχολείου «ο διαδραστικός πίνακας,
το ηλεκτρονικό βιβλίο, το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό, ο προσωπικός μαθητικός
υπολογιστής», ανοίγει διάπλατα το δρόμο για την εισαγωγή των εταιρειών στα σχολεία,
καταρχήν με κοινοτική χρηματοδότηση. Χαράς ευαγγέλια εδώ για τις εταιρείες
ψηφιακής τεχνολογίας! Θυμόμαστε εδώ την περίφημη «Τάξη του Μέλλοντος» , τις
φιέστες των εγκαινίων και τις business ΠΑΣΟΚ-ΝΔ με τη Microsoft -
μνημόνιο συνεργασίας με την εταιρεία για την προώθηση της χρήσης των
Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας ΤΠΕ στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια
εκπαίδευση. Η λειτουργία των σχολείων με αυτά τα προγράμματα στα πλαίσια του
Καλλικράτη - και όταν πλέον θα έχει
σταματήσει η κρατική/κοινοτική χρηματοδότηση- θα συνδέσει πιο γρήγορα την
εκπαίδευση με τους χορηγούς με άμεσες συνέπειες στο περιεχόμενο της μάθησης
μέσω διαμορφωμένων- για να αρέσουν στους χορηγούς - προγραμμάτων σπουδών.
-Σύνδεση των σχολείων με τον «Καλλικράτη»
και την ιδιωτική χρηματοδότηση
Το πιλοτικό
γυμνάσιο ξεκινά από την σύνδεση με την τοπική κοινωνία για την ώρα, κάτι που
φαντάζει θετικό, ανοίγοντας το δρόμο για τη συνέχεια. Στις προδιαγραφές του
νέου σχολείου αναφέρεται ξεκάθαρα ότι αυτό θα είναι «ανοιχτό
στην κοινωνία σε αρμονική σύνδεση με τη Νέα
Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης», δηλαδή ένα σχολείο Καλλικρατικό. Όπως είπαμε και στο προηγούμενο, όταν η χρηματοδότηση που απαιτείται για να
λειτουργήσουν τέτοια σχολεία δεν θα μπορεί πλέον να ικανοποιηθεί από την κεντρική
διοίκηση, κάτι που ήδη φαίνεται για όλα τα σχολεία, θα ανοίξει ο δρόμος για την
τακτικότερη και αμεσότερη σύνδεση των
σχολείων με χορηγούς. Αυτό, εκτός των αλλαγών στο περιεχόμενο της μάθησης, θα
συμβάλλει και στην κατηγοριοποίηση των
σχολείων (πλουσιότερα- φτωχότερα, καλύτερα-χειρότερα, για πλούσιους- για την
πλέμπα) με όλες τις συνέπειες που θα έχει στη μόρφωση των παιδιών φτωχότερων
περιοχών ή στην ανάπτυξη τω σχολείων στα οποία οι εκπαιδευτικοί δεν θα μπορούν
ή δεν θα θέλουν να βάλουν τους χορηγούς και τις επιχειρήσεις μέσα στην
εκπαιδευτική διαδικασία.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Το νέο
Γυμνάσιο, όπως πιλοτικά λειτουργεί για φέτος, είναι ένα νέο αντιδραστικό
σχολείο, που στοχεύει στο να περάσει σε μαθητές-εκπαιδευτικούς- γονείς εξ
απαλών ονύχων όλη την ιδεολογία της άρχουσας τάξης.
Είναι ένα
σχολείο το οποίο πρέπει να πολεμήσουμε, αφού αναδείξουμε το τι είναι και τι
επιδιώκεται μέσω αυτού.
Αλλά δεν
είναι αρκετό να κριτικάρουμε απλώς τη λειτουργία του, απορρίπτοντας το μοντέλο
που προβάλλει. Θα χρειαστεί να παρουσιάσουμε ένα βασικό σχέδιο για ένα
διαφορετικό σχολείο. Το σχολείο αυτό δεν μπορεί παρά να είναι ενιαίο, να
προσφέρει γερή δυνατή παιδεία μέχρι τα 18, για όλα τα παιδιά, ένα σχολείο
σύγχρονο, όχι όμως κλειστοφοβικό και τεχνοφοβικό, αλλά με ένταξη σ’αυτό όλων
των κατακτήσεων του ανθρώπινου πνεύματος σε ισορροπία μεταξύ τους, ένα σχολείο
το οποίο θα στοχεύει στην πολλαπλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και την
προετοιμασία του για την ζωή στον 21Ο αιώνα.
***********************************************************************************
ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
1. ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ- Πρώτα ο μαθητής
2. Υ. Α. / 31-8-2011/ 97911/Γ1 (Πιλοτική
εφαρμογή των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών)
3. Ανακοίνωση τύπου του Υ.Δ.Β.Μ.Θ. -
14-9-2011
4. Οδηγίες για την πιλοτική εφαρμογή
των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της
Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) – Πιλοτική Εφαρμογή» (Εγκύκλιος
ΥΔΒΜΘ 01-11-2011 / 124674/Γ2 )
5. Ανακοινώσεις ΕΛΜΕ Βοιωτίας,
(7-3-2012) Πειραιά, (2-11-2011) Φθιώτιδας (22-11-2011) για τα πιλοτικά γυμνάσια
και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών
6. Ανακοινώσεις ενώσεων εκπαιδευτικών
ξένων γλωσσών, πληροφορικής, θεατρικής παιδείας, καλλιτεχνικών μαθημάτων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου